ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Մակտուբ -ընթերցումներ

Հատված առաջին

Մենք աշխարհ ենք գալիս  մեր  երազանքների և իդեալների որոնման համար:  Հաճախ  մենք անհնար ենք դարձնում այն, ինչ մեր հնարավորությունների սահմանում է: Երբ  սխալվում ենք,  զգում ենք, որ   վատնել  ենք  մեր  ժամանակը՝ մի ափ հեռավորության վրա փնտրտուք անելով:  Մենք մեղադրում ենք մեզ սխալների,  մեր որոնումների  անօգտակարության համար և մեր իսկ կողմից ստեղծած խնդիրների համար:

Այո շատ ճիշտ է ասված այս խոսքը քանի որ մենք մեր երազանքներով ենք կառուցում մեր կյանքը , անում ենք սխալներ  , որից հետո զղճում ենք մեր արածի համար նաև ստեղծում ենք մեր խնդիրները և այսպես այս ամենը ամբողջացնում և լցնում են մեր կյանքը և մեր ժամանակը:

Հատված երկրորդ

Հատված երրորդ

Ուսուցիչն ասաց.

— Դու պատրաստ չես փնտրելու Աստծո բացատրությունը:  Դու կարող ես լսել գեղեցիկ բառեր,  բայց դրանք հիմնականում դատարկ բառեր են:  Այդպես էլ դու կարող ես սիրո մասին մի ամբողջ հանրագիտարան կարդալ՝  չիմանալով, թե ինչ է սերը: Ոչ ոք երբեք չի կարող  ապացուցել, որ Աստված գոյություն ունի:  Կյանքում որոշակի բաներ  պարզապես պետք է զգացվեն և երբեք չբացատրվեն: Սերը մի բան է:  Աստված, որ սեր է,  նույնպես  այդպիսի  բան է:  Հավատը  մանկության  փորձառությունն է  հենց այնպիսի մոգական իմաստով, ինչպիսին մեզ սովորեցնում է  Հիսուսը. «Երեխաները  Աստծո արքայությունն են:  Աստված երբեք  քո գլուխը չի մտնի: Դուռը, որ  օգտագործում է նա, քո սիրտն է»:

Միանշանակ Աստծո իրական բացատրությունը ունի մոգական նշանակություն , որն էլ իվերուստ մարդուն տրված չէ ՝ դա երկնային է , ու դատարկություն բնավ  էլ մարդու էությունից , զարգացման աստիճանից կախված չէ այլ պարզապես անհերքելի փաստ , պարզապես ՝ ԱՍՏՎԱԾ:Համամիտ եմ քանի որ կարծում եմ , որ մինչև ինքդ չապրես սիրո զգացումը երբեք չես կարող հասկանալ դիմացինիդ : Կան և աթեիստներ և հավատացյալներ սակայն կա մի իրողություն , որ երեխաները կան և մնում են մեր աստվածային պարգևը:

Հատված չորրորդ

— Հաճախ ավելի հեշտ է սիրել, քան սիրվել: Մենք դժվարությամբ ենք ընդունում ուրիշների օգնությունն ու աջակցությունը: Մեր անկախ մնալու բոլոր փորձերը ուրիշներին զրկում են իրենց սերը մեր հանդեպ արտահայտելու հնարավորությունից: Շատ ծնողներ իրենց ծերության ժամանակ զրկում են իրենց զավակներին ծնողի հանդեպ իրենց սերն ու աջակցությունը դրսևորելու հնարավորությունից, որ ստացել են զավակները մանկության տարիներին: Շատ ամուսիններ (և կանայք), երբ դժբախտությունը բախում է նրանց դուռը, ամաչում են ուրիշներից կախված լինելու համար: Արդյունքում սիրո գետը չի հոսում: Դուք պետք է ինչ-որ մեկից ընդունեք սիրո կոչը: Դուք պիտի թույլ տաք ուրիշներին՝ օգնելու ձեզ, որպեսզի ուժ ունենաք առաջ գնալու: Եթե դուք խոնարհությամբ ու մաքրությամբ ընդունում եք այդպիսի սերը, հասկանում եք, որ Սերը միայն չի տալիս կամ միայն վերցնում. դա տեղի է ունենում միաժամանակ:

Այո ճիշտ է քանի  որ մենք մեր կյանքում չպետք է ամաչենք և մյուսների ասածին էլ այդքան ուշադրություն չդարձնենք և չհուահատվենք:

Հատված հինգերորդ

Ճշմարտությունն այն է, որ մեզ ազատ է դարձնում: «Ճանաչիր ճշմարտությունը, և այն քեզ ազատ կդարձնի»:

Այո ճիշտ է ճշմարտությունը մեզ բոլորիս ավելի ազատ է դարձնոմ օրինակ ` եթե սուտ ենք ասում մի ամբողջ օր այդ մասին ենք մտածում, այդ օրը անընհատ լարված ենք իսկ եթե ճշմարտությունն ենք ասում կարծես մի ծանր բեռ մեր ուսերից ընկնում է , հոգին ավելի է թեթևանում և ավելի հանգիստ ենք լինում:

Հատված վեցերորդ

Կյանքը նման է հեծանվային մեծ վազքի, որի նպատակը սեփական Անհատական ճակատագրով ապրելն է: Մեկնագծի վրա մենք միասին ենք՝ համախոհ և խանդավառ: Բայց վազքը սկսելուն պես նախնական ուրախությունն ընկրկում է խնդիրների՝ ուժասպառության, միօրինակության, ընդունակությունների հանդեպ կասկածանքի առաջ: Մենք ուշադրություն ենք դարձնում, որ որոշ ընկերներ հրաժարվել են խնդիրներն ընդունելուց, և նրանք դեռ մրցավազքի մեջ են միայն այնքանով, որ չեն կարող ընդհատել վազքը ճանապարհի կեսին: Նրանք բավականին շատ են: Նրանք առաջ են ընթանում աջակցության մեքենայի հետ, հարաբերվում են միայն իրար միջև, և նրանց առաքելությունն ավարտված է: Մենք սկսում ենք առաջ անցնել նրանցից, հետո մնում ենք միայնակ, մեզ նոր անակնկալներ են մատուցում անծանոթ ճանապարհները, խնդիրներ են առաջանում հեծանվի հետ: Մենք հոգնում ենք ու հարցնում ինքներս մեզ՝ իմաստ ունե՞ն այս ջանքերը: Այո’, իմաստ ունեն: Մի’ հանձնվեք:

Այո ճիշտ է կյանքը կարծես հեծանիվ լինի եթե մենք այդ հեծանիվը արագ վարենք մեր ժամանակը կանցնի և մենք այդ արագ վարելով նաև , կորոշենք մեր ճակատագիրը : Այս արագ վարելու ընթացքում մենք հանդիպում ենք տարբեր դժվարությունների և խոչընդոտների , որոնք նաև ունենում են բարդ լուծումներ,  իսկ մյուս տեսանկյունից եթե մենք սկսել ենք այդ ճանապարհը չենք կարող կեսից ետ դառնալ, քանի որ մենք   մեր սկսած արագ վազքով , որոշեցինք մեր ճակատագիրը և եթե սխալվենք չենք կարող մյուսներին մեղադրել:

Հատված յոթերորդ

-Ճիշտ է, որ ամեն ինչ արժեք ունի, բայց արժեքը միշտ հարաբերական է: Երբ մենք հետևում ենք մեր երազանքներին, ուրիշների վրա դժբախտի ու անհաջողակի տպավորություն ենք թողնում: Բայց կարևոր չէ, թե ուրիշներն ինչ են մտածում: Կարևորը մեր սրտում եղած ուրախությունն է:

Այո ճիշտ է արժեքը հարաբերական է և կյանքը մենք չենք գնում այլ  սեղծում ենք և մենք ապրելում ենք ընդհամենը մեկ անգամ և կյանքը պետք է  վայելենք և մեզ չպետք է հետաքրքրի մյուսների կարծիքը  քանի որ մյուսների կարծիքը կարող է  խափանել  մեր երազանքները :

Հատված իններորդ

Հատված տասներորդ

Հատված տասնմեկերորդ

Ավագ շաբաթ — Հիսուսի առակները

Որոմի առակը

24 Հիսուսը մի ուրիշ առակ էլ պատմեց նրանց և ասաց.
25 — Մի մարդ լավ սերմեր սերմանեց իր արտի մեջ։ Մի գիշեր, երբ ամեն մարդ քնի մեջ էր, նրա թշնամին եկավ, որոմ ցանեց ցորենի մեջ և գնաց։ 26 Երբ սերմերն աճեցին և սկսեցին հասկ դառնալ, այն ժամանակ երևաց և այդ որոմը։ 27 Տանտիրոջ ծառաները եկան և ասացին նրան. «Տե՛ր, մի՞թե դու քո արտի մեջ միայն լավ սերմեր չսերմանեցիր. հապա որտեղի՞ց է այդ որոմը»։ 28 Տերը պատասխանեց. «Թշնամի մարդու արած գործ է դա»։ Ծառաներն ասացին. «Ուզո՞ւմ ես, որ գնանք և քաղհանենք որոմը»։ 29 «Ո՛չ,-պատասխանեց Տերը,-որպեսզի չլինի թե որոմը քաղելիս ցորենն էլ միասին արմատախիլ անեք։ 30 Թողե՛ք, որ երկուսն էլ միասին աճեն մինչև հնձի ժամանակը. ես այն ժամանակ հնձողներին կասեմ՝ նախ որո՛մը քաղեցեք, խրձե՛ր կազմեցեք այրելու համար և ապա միայն քաղեցե՛ք ցորենը և ամբարեցե՛ք իմ շտեմարաններում»։
Ահա ճիշտ սրա նման է երկնքի արքայությունը։

Առակի ասելիքը այն էր , որ ինչ-որ բան անելուց առաջ լավ մտածեք թե ինչ եք անում և այդ խնդրին մոտեցեք իմաստորեն և այդ բոլոր խնդիրները սառը դատեք իսկ մյուս տեսանկյունից ուզում է ասել , որ հանբերություն ունեցեք հանգիստ և մտածված քայլ անելու համար:

Հավատի լույսը

33 -Ոչ ոք ճրագը վառելուց հետո այն չի թաքցնի, կամ կաթսայի տակ չի դնի, այլ կդնի աշտանակի վրա, որպեսզի ներս մտնողները լույսը տեսնեն։ 34 Մարմնի ճրագն աչքն է. երբ քո աչքն առողջ է, քո ամբողջ մարմինը լուսավոր կլինի, իսկ երբ քո աչքը հիվանդ է, քո ամբողջ մարմինը խավար կլինի։ 35 Ուրեմն զգո՜ւյշ եղիր, որ չլինի թե քո մեջ եղած լույսը խավարի։ 36 Եթե քո ամբողջ մարմինը լուսավոր է, առանց խավարի մի մասնիկ ունենալու իր մեջ, այն ժամանակ ամեն ինչ այնպես լուսավոր կլինի, ինչպես երբ ճրագն իր շողերով լուսավորի քեզ։

33 — Կարծում եմ լույսը այստեղ խոսքը գիտելիքի և գիտութույան մասին է:

34 — 35 — Ագահությունը վատ է, եթե մարդ լինի բարի ու կարկցող ինքն իրեն լավ կզգա ու լուսավոր կլինի նրա ճանապարհը, իսկ եթե նա լինի ագահ ու աչքածակ ապա նրա կյանքում խավար կտիրի:

36 — Վատ արարքը մարդուն դեպի խավար է տանում իսկ լավը դեպի լույս ու պայծառություն։ Մարդ ինքն է ընտրում իր ճանապարհը բայց ընտրելով խավարը միևնույնն է վերջի կետը լինում է դեպի լույսը:

Նոր գինին հին տիկերի մեջ չի դրվում

(Մր 2.22, Ղկ 5.37, 38)

17 Նմանապես, ոչ ոք նոր գինին հին տիկերի մեջ չի լցնի, այլապես տիկերը կպայթեն. գինին դուրս կթափվի, և տիկերը կփչանան։ Ընդհակառակը, նոր գինին նոր տիկերի մեջ են լցնում, և երկուսն էլ պահվում են։

Առակում խոսվում է այն մասին ,որ ցանկացած մարդու կյանքի փորձը չի կարող մյուսների համար օրինակ ծառայել ։Ամեն մարդ պետք է կերտի իրենը յուրովի։

Պետրոս Դուրյան (արևմտահայ գրականություն)

Լճակ

Առաջադրանքներ.

• Բանաստեղծությունը փոխադրել արևելահայերեն:

Ինչու ես ապշել լճակ
Ու չեն խայտում քո ալիքները
Միթե հայելուտ մեջ անցավ
Մի գեղեցկուհի նայեց։

Եվ միթե կզմայլվեն
Ալիքներդ երկնքի կապույտով
Ով ամպերով լուսափթիթ
Որոնք նման են փրփուրներիդ։

Մելամաղձոտ իմ լճակ
Քեզ հետ լինենք մտերիմ
Ես էլ քես պես սիրեմ
Գրավել, լռել և մտածել։

Որքան դու ալիք ունես
Այդքան ճակատս ծալք ունի
Որքան դու փրփուր ունես
Այդքան սիրտս խոց ունի։

Անգամ եթե գոգիդ թափվեն Աստղերը երկնքի
Նման չես լինի դու իմ հոգուն
Որ բոց է անվերջ։

Քո աստղերը չեն մահանա
Ծաղիկներդ չեն թոռոմի
Ամպերը չեն թրջի քեզ երբ
Խաղաղ եք դու և օդը։

Լճակ դու ես իմ թագուհին
Չթողնես ինձ , որ խորտակվեմ
Նորից խոսքերիդ մեջ նեղացել ես
Բայց պահում ես ինձ դողացնելով։

Շատերը մերժեցին ինձ ասացին միայն քնար ունեմ
Մեկը  ասաց  դողդոջ եմ գույն չունեմ
Մյուսն էլ ասաց կմեռնի։

Ոչ ոք չասաց հեյ տղա
Ինչու համար ես նեղացած՞
Թերևս լիներ գեղեցիկ
Թե որ սիրեմ չըմեռնի։

Ոչ ոք չասաց այս տղայի
Սիրտը պատռենք
Տեսնենք ինչեր կան գրված
Հրդեհ կա բայց ոչ մատյան։

Մոխիր կա հիշատակ
Ալիքներդ թող հուզվեն լճակ
Քո խորքի մեջ անցավ
Հուսահատը նայեց։

• Քնարական հերոսի կարծիքով ինչու՞ էր ապշած լճակը. է՞լ ինչը կարող է ապշեցնել լճակին:

Իմ կարծիքով լճակը կապշեր բնությունից քանի որ օր օրի բնությունը թարմանում է ։

• Ի՞նչ նմանություններ էր գտել քնարական հերոսը իր և լճակի միջև: Իսկ տարբերություննե՞ր:

Քնարական հերոսի և լճակի նմանությունը այն էր ,որ երկուսն էլ հանգիստ էին բայց միևնույն ժամանակ տխուր և կյանքից կտրված։

• Ի՞նչ տրամադրություն է տիրում բանաստեղծությունում: Ի՞նչ գույն կներկեիր այս բանաստեղծությունը:

Բանաստեղծությունը տխուր էր  և հուսահատ։ Ես այս բանաստեղծությունը կներկեի , բոլոր մուգ գույներով ։

Ի՜նչ կ՚ըսեն

Առաջադրանքներ.

• Բանաստեղծությունը փոխադրել արևելահայերեն:

Ինձ կասեն — ինչո՞ւ  ես  լուռ ».—
«Ո՛հ, միթե բառ կամ խոսք ունի՞
Արշալույսը, որ կբռնկի,
Նա անհուն է այն էլ ինձ պես»։

Ինձ  կասեն — միշտ տխուր ես».—
«Ի՞նչպես չլինեմ, մեկիկ մեկիկ
Թոթափեցավ գլխուս աստղիկ…
Արշալույսը չանցավ սիրտս»։

Ինձ կասեն — կրակոտ չ՚ես,
Լճակի  պես ես մեռած,
Դալկահա՛ր դեմքդ ու հայեցված»։—
«Ո՜հ, հատակն են իմ փրփուրներս»։

Ես ինձ կասեմ — ժամդ է եկել,
Քու երկրորդ սև մորդ գնա գոգ,
Գերեզմա՛ն, հո՛ն գտնես դու գոգ
Վարդեր, թրթռում, թռիչ ու աստղեր…»։

• Ինչպե՞ս ես հասկանում այս արտահայտությունները

ա/ արշալույսի նման անհուն լինել

Քանի որ արշալույսը արևաբացն է և արևը սարերի , անպերի ետևից ՝ իր թաքստոցից դուրս է գալիս հանգստորեն և դանդաղ  հանգստացնելով մարդկանց ներաշխարհը :

բ/ գլխի աստղերը հերթով թափվել

գ/ փրփուրները հատակում լինել

• Ինչպե՞ս է քնարական հերոսը վերաբերվում կյանքին ու մահվանը:

Իմ կարծիքով քնարական հերոսը շատ էր սիրում իր կյանքը սակայն իրեն հասկացող չկար:

Ռեյ Բրեդբերի — պատմվածքներ

«Գիշերային հանդիպում»

Կարդա առաջին կտորը (լցակայանի ծերունու և Թոմասի զրույցը):

… գալիքի մասին կանխագուշակումներ մի՛ արա, ոչինչ մի՛ պահանջիր, ոչնչից մի՛ զարմացիր … — հետաքրքիր միտք է, փորձիր մեկնաբանել՝ համաձայնվելով կամ հակադրվելով:

Ես համաձայն  եմ այս մտքի հետ քանի որ ոչ մեկ չի կարող կանխագուշակումներ անել ապագայի համար , որովհետև մենք չգիտենք թե ապագայում մեզ ինչ է սպասվում և թե մտքով էլ կառուցենք ապագան միևնույն է ինչոր մի բան խանգարելու է և այդ մեր կառուցած ապագան լիարժեք չի լինելու և այդ ժամանակ մենք իրավունք չունենք ինչոր մեկից մի բան պահանճել ,, ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ ՉՈՒՆԵՆՔ,,  քանի որ մենք միայն կարող ենք այդ խնդիրին լուծում տալ քանի  որ դա է մեր ,,Ճակատագիրը,,:

Որ միտքը դո՛ւ կառանձնացնես: Կարդա, քննարկիր դասարանցիներիդ հետ:

Անցյալ, Ապագա, մի՞թե միևնույնը չէ, միայն թե մենք երկուսս էլ կենդանի լինենք, չէ՞ որ այն, ինչ գալու է մեզնից հետո, միևնույն է՝ գալու է, վաղը լինի, թե տասը հազար տարի անց։

Այո ես համաձայն եմ անցյալ թե ապագա տարբերություն չկա քանի որ ինչ լինելու է լինելու է քանի որ դա ճակատագիր է :

Կարդա երկրորդ կտորը (Թոմասի մտորումները Ժամանակի մասին):

Ինչու՞ է հերոսը Ժամանակը մեծատառով նշում:

Քանի որ ժամանակը իր համար շատ թանկ էր:

Ժամանակի նկարագրություններից ո՞րն էր, որ դու էլ կարողացար պատկերացնել: Է՞լ ինչի է նման ժամանակը, նրա ձայնը:

Ժամանակը ձայն չունի և մարդկանց չի զգուշացնում թե եկել է այն պահ երբ դու պետք է սխալներդ ուղղես այլ պետք է մարդիկ հասկանան , որ եկել է այդ պահը :

Տանը պատմվածքը կարդալ մինչև վերջ:

Բառերը ոչինչ են, ավելի՝ քան ոչինչը։ Իսկ ի՞նչն է կարևոր…

Ոչ բառը շատ կարևոր է քանի  որ դա մարդու մտքի արտահայտությունն է և  եթե մարդ բառը արտահայտում է հետո չի կարղ ետ կանգնել :

Ստեղծագործական աշխատանք — Ես ներկան եմ: Իմ աշխարհը ստեղծում են իմ մտքերը:

Ես շատ եմ սիրում իմ անցյալը նաև սիրում եմ ներկաս բայց կուզեի գոնե մեկ վայրկյան ետ գնայի անցյալ որպեսզի նորից զգայի այն ամենը ինչ զգացել եմ այն ժամանակ :Մեզ թվում է թե ներկան հեշտ է կառուցվելու բայց ոչ. մենք չգիտենք հետո ինչ է լինելու բայց միևնույնն է պետք է միշտ նայել առաջ քայլել առաջ չվախենալ ոչ մի դժվարություններից , որ մեզ համար պատրաստել է կյանքը:Նաև կուզենայի մեկ վայրկյան  գնայի ապագա բայց ամբողջովին չտեսնեյի մի քանի դրվագ , որովհետև կուզեի ապագան ինձ համար անակնկալներով լի լիներ:

«Կանաչ առավոտը»

Առաջին կտոր

… նայում էր երկնքին, որտեղ մութի մի երանգին հաջորդում էր երկրորդը…— նկարագրիր մթնող երկինք:

Երբ երկինքը մթնում է անպերները փակում են արևի շողերը և արևի փոխարեն դուրս է գալիս այսպես ասած նրա քույրը՝ Լուսինը և ամբողջ երկինքը մթնում է :

Ահա թե ինչ է ծառը — հեղինակի թվարկածներին ավելացրու քոնը: Նկարագրիր զգացողություններդ ծառազուրկ, ասֆալտապատ միջավայրում և սաղարթախիտ, փարթամ բնության գրկում:

Ծառը հանգստություն է պարգևում մարդկան իսկ եթե մարդ ծառ է տնկում և ամեն անգամ խնամում նա կապնվում է այդ ծառին և նրան հոգի և սեր տալիս :

Ասֆալտապատ միջավայրում զգացողությունս բացասական է քանի որ տխուր է  և լինում է թթվածնի պակաս :Իսկ փարթամ բնության գրկում ինձ շատ լավ եմ զգում ուրախ և երջանիկ:

Հետազոտական աշխատանք — Ծառի պաշտամունք (ընտրել ուղղություններից մեկը և նյութեր հավաքել,ներկայացնել դասարանում):

• Ծառի պաշտամունքը հին աշխարհում:

Ծառապաշտություն, բնապաշտական-ոգեխոսական հավատալիք։ Տոհմային ժամանակներից տարածված է եղել բազմաթիվ ցեղերի ու ժողովուրդների մեջ։  Բարդին, եղևնին, կաղնին,   ձիթենին, մայրին,  սոսին և այլ ծառեր համարվել են ոգիների բնակարան, աստվածների ժամադրավայր։Հին հույները հավատում էին, որ ծառերի ոգիները՝ պատգամախոս դրուիդներն  ու դրուիդուհիները, հովանավորում են ծառեր աճեցնող ու խնամող մարդկանց։ Նրանց պատկերացմամբ Զևսի հնագույն տաճարը եղել է Եպիրոս նահանգի Դոդոնյան անտառի հսկա կաղնին։ Հավատացյալներն ունկնդրելով Դոդոնյան կաղնու սաղարթների սոսափյունը՝ պատգամախոս ոգիների «կամքով» արել են զանազան գուշակություններ։ Հին հույները սոսի (սուսի) ծառը նվիրաբերել են Ապոլլոնին, լատինացիք՝ Պահապան ոգուն, իսկ ծննդյան օրերին մերձավորները միմյանց նվիրել են սոսու ճյուղերից հյուսված պսակներ։Ծառապաշտությունը կարևոր տեղ է գրավել նաև հին հայոց կրոնում։ Հավիտենական սրբության, օրհնության և անմեղության խորհրդանիշ «Կենաց ծառի» պաշտամունքը Հայկական լեռնաշխարհի բնակչության մեջ տարածված է եղել վաղ ժամանակներից։ Սոսիի պաշտամունքի գլխավոր տաճարատեղին եղել է Արմավիրմայրաքաղաքը։ Ըստ հայ ավանդական պատմության՝ Արա Գեղեցիկի թոռ Անուշավանը կրել է նաև Սոսի նվիրական անունը, որովհետև հայրը՝ Արա Արայանը, նրան նվիրել էր Արմավիրի Սոսի տաճարին։

Սուսի (Սոսի) անունով տաճարները գոյություն են ունեցել Ուրարտու պետության ժամանակ (մ.թ.ա. IX-VI դարեր)։ Իսկ Էրեբունի (Արին բերդ) քաղաքատեղում պեղվել է Սուսի անունը կրող տաճար՝ զարդարված սրբազան ծառերի որմնանկարներով, ծառերի մոտ կատարվող զոհաբերությունների տեսարաններով։ Արմավիրը բոլորված է եղել ձեռատունկ սոսիներով, որոնց սաղարթների սոսափյունից և ճյուղերի շարժումներից հին հույների նման գուշակություններ են արել հեթանոս հայերը։

Ծառապաշտությունը, որոշ ձևափոխություններով, գոյատևել է քրիստոնեության ժամանակ։ Ամանորի և Ծաղկազարդի (Ծառզարդար) տոներին հայերն իրենց տները, անգամ եկեղեցիները զարդարել են ծառերի դալար ճյուղերով։ Ներսես Շնորհալին վկայում է, որ Սամոսատա քաղաքի հայ աղանդավորների՝ արևորդիների մեջ XII դ. պահպանվում էր բարդի ծառի հնավանդ պաշտամունքը։

• Ծառի պաշտամունքի «մնացորդներ» ժամանակակից աշխարհում:
• Կենաց ծառի պաշտամունքը հայերի մեջ:

Կենաց ծառ, առասպելական բույս դրախտում (երկնքում) աստվածներին ու արդարներին անմահություն պարգևելու համար։Կենաց ծառը համարվում է հնագույն մարդու կրոնածիսական պատկերացումների առանցքային բաղադրիչներից մեկը։ Կենաց ծառի պաշտամունքը տարածված ամբողջ աշխարհում և ամեն մի միջավայրում կրում է տեղական առանձնահատկություններ։ Առանձին վայրերում սրբայնացվել են նաև ծառերի տարբեր տեսակներ:

Կենաց ծառը աշխարհի կենտրոնը խորհրդանշող միֆոլոգեմ է։ Վերին և ստորին աշխարհների հակադրությունը թերևս ամենակարևորն է առասպելական հակադրություններում։ Կապը այդ աշխարհների միջև տարբեր կերպ է իրագործվում՝ երկինք հասնող նետեր, նիզակներ, թևավոր կենդանիներ, աստիճաններ, իսկ ամենատարածվածը և ունիվերսալը, որը հանդիպում ենք գրեթե հնագույն գրեթե բոլոր հասարակությունների առասպելներում՝ կենաց ծառն է։ Վերջինս հանդիպում է նաև «Պտղաբերության ծառ», «Իմաստության ծառ», իսկ ավելի ուշ արդեն «Մահվան», «Չարի», «Ստորերկրյա թագավորության ծառ» անուններով։

Ուղիղ կամ ձևափոխված տարբերակներով կենաց ծառն ի հայտ է գալիս նաև մի շարք ավանդույթներում՝ սկսած բրոնզի դարից (Եվրոպայում և Մերձավոր արևելքում) մինչև մեր օրերը։ Կենաց ծառի օգնությամբ առանձնացվում են տիեզերքի հիմնական գոտիները՝ վերին (երկնային թագավորություն), մեջտեղի (երկրային թագավորություն), ստորին (անդրշիրիմյան թագավորություն), ժամանակային պատկերացումների՝ անցյալ-ներկա-ապագա, ինչպես նաև մարմնի երեք մասերը՝ գլուխ, իրան, ոտքեր։ Կենաց ծառի ուղղահայաց բաժանման դեպքում առանձնացվում են ստորին (արմատներ), միջին (բուն) և վերին (սաղարթ) հատվածները։ Ուղղահայացում դիտարկվում է հակադրության (վերև-ներքև, երկիր-երկինք, երկիր-անդրաշխարհ), կրակ (չոր)-ջուր (խոնավ) և այլ համանման առասպելական կերպարներ, որտեղ նրանք գործում են:

Կենաց ծառի եռամասնությունը երևում է բոլոր երևույթների՝ առավել ևս կենդանական աշխարհի նկարագրություններում. առասպելաբանական վերնամասին՝ ճյուղերին, համապատասխանում են թռչունները, միջնամասին՝ բնին, սմբակավորները, ստորին մասին՝ արմատներին, օձերը, գորտերը, մկները, ձկները, երբեմն նաև արջը: Ոչ հաճախ ծիսական տեքստերում օգտագործվում են բնականից շուռ տված ծառի ձևը՝ կապված անդրաշխարհի հետ, որում բոլոր հարաբերությունները «շուռ տված են»՝ համեմատած վերին և միջին աշխարհների հետ (կենդանին դառնում է մահացած, տեսանելի՝ անտեսանելի և այլն)։

Կենաց ծառի պատկերավորումները տարբեր մշակույթներում տարբեր են։ Այսպես, օրինակ՝ կենաց ծառը մեզ երբեմն ներկայանում է իբրև իսկական կյանքի պահապան և ճակատագրի տիրակալ։ Անկասկած, Միջին և Հյուսիսային Ասիայիժողովրդների ժամանակակից տեսակը բավական չափով ազդված է հարավարևելյան ուժերից։ Յակուտներիհավատալիքների համաձայն՝ «երկրի ոսկե պորտին» աճում է ծառ՝ ութ ճյուղերով. դա որոշակի նախնական դրախտն է, որքանով որ այնտեղ է ծնվել առաջին մարդը և կերակրվել կնոջ կաթով։Համանման սյուժե մենք հանդիպում ենք հին Արևելքում, ինչպես նաև Հին Հնդկաստանում, որտեղ Յման՝ առաջին մարդը, ընտիր ծառի տակ խմում է աստվածների հետ, ինչպես նաև Իրանում՝ Յիման, կենաց ծառի վրա խոստանում է մարդկանց և կենդանիներին անմահություն։ Գոլդինները, դոլգանները և տունգուսները պատմում են, որ երեխաների հոգիները՝ մինչև ծնվելը, հանգստանում են տիեզերական ծառի ճյուղերին, որտեղ նրանց հետևից գալիս են շամանները:Կենաց ծառը հատուկ նշանակություն ունի շամանի համար. շամանը նրա փայտից պատրաստում է իր դահիրանը։ Բարձրանալով ծիսական կեչիի վրա՝ նա այդ ձևով գտնվում է կենաց ծառի ամենավերևում։ Տիեզերականուրեն կենաց ծառը վեր է ձգվում երկրի մեջտեղում՝ նրա «պորտի» վրա, իսկ նրա ճյուղերը դիպչում են Բաց Ուլգենի պալատին։ Ալբանական թաթարների առասպելում երկաթե լեռան գագաթին աճում է յոթ ճյուղանի ճերմակ կեչի։Մոնղոլները իրենց ծառը պատկերացնում են քառակողմ բուրգի տեսքով. կենտրոնում ծառը, ինչպես նաև կենաց սյունը, որը աստվածներին ծառայում է իբրև ցից՝ ձիերին կապելու համար։ Վասյուգանական խանտերը հավատում են, որ նրա վերնամասը հպվում է երկնքին, իսկ արմատները հասնում են Ադա: Ըստ սիբիրյան թաթարների հավատալիքների՝ Ադայում գտվնում է կենաց ծառի կրկնօրինակը։ Իրլե խանի պալատի առջև աճում է 9 եղևնի՝ իր արտահայտված արմատներով (ըստ որոշ տարբերակների 10 եղևնի), որի բնին նստած է մեռելների թագավորը և որից նրա որդիները կապում են իրենց ձիերը։ Գոլդերի մոտ երեք կենաց ծառ կա. մեկը՝ երկնքում (մարդկանց հոգիները թռչունների պես նստում են նրա ճյուղերին, սպասելով երկիր վերադարձին, որպեսզի տեղավորվեն նոր երեխաների մեջ), երկրորդ ծառը երկրի վրա է, իսկ երրորդը՝ Ադայում։Մոնղոլներին հայտնի է զամբու ծառը, որի արմատները հասնում են Սումեր լեռան հիմքին, իսկ սաղարթը փռված է նրա գագաթին. Աստվածները օգտվում են ծառի բարիքներից, իսկ հրեշտակները մնում են թաքնված լեռան ծերպերում, նախանձով հետևում են նրանց։ Համանման առասպել մենք հանդիպում ենք նաև կալմիկների և բուրյաթների մոտ:Ըստ էության՝ կենաց ծառի խորհրդաբանությունը շատ նման է «կենտրոնական լեռան» խորհրդաբանությանը։ Երբեմն երկու խորհրդանշաններն էլ համընկնում են, սակայն սրանք հիմնականում հանդես են գալի որպես իրար լրացնող։ Երկուսն էլ հանդիսանում են Տիեզերական անիվի (համաշխարհային սյան և այլն) առասպելաբանական բաղադրիչներ:Հնագույն որոշ ավանդություններում կենաց ծառը պատկերված է իբրև կանացի սկիզբ, որի հետ կապվում են այն կենդանիները որոն համընկնում են ծառի միջնամասի հետ և համարվում են վերարտադրողականության կրողներ. (խեթական մի տեքստում ասվում է, որ ծառի հետ քնել է առյուծը, ընձառյուծը, արջը նրանց վրա է ցատկել)։ Կենաց ծառի հետ սերտորեն կապված են այն տեքստերը, որոնցում հիշատակվում է.

• Աստվածուհիների մասին, որոնք կյանք են տալիս,
• Կենաց հեղուկը կամ կերակուրը՝ աստվածուհու կյանքի կաթը, որը տղամարդուն կյանք է տալիս,
• Սրբազան ամուսնությունների բազմաթիվ տեսակներ:

Գերագույն աստվածուհու և կենաց ծառի միջև զուգահեռները եղել են նաև Եգիպտոսում: Եգիպտոսում մի բարձրաքանդակ պատկերում է Խաստորին՝ կենաց ծառին, որը ուտելիք և խմիչք է տալիս մահացած ոգիներին, ապահովում է նաև կյանքի շարունակականությունը։ Մենք տեսնում ենք մեռած հոգուն սնունդ տվող աստվածուհու ձեռքի պատկերումը՝ լիքը բարիքներով, ծառից առաջացած նրա գլուխը և ուսերը։ Առհասարակ առաջին ծառը սերտորեն կապված է լուսնի պաշտամունքի հետ։ Այսպիսով, կենաց ծառը համարվում է բոլոր հիասքանչ ծառերի նախատիպը, որը վերակենդանացնում է մահացածներին, բուժում հիվանդներին, վերադարձնում երիտասարդությունը և այսպես շարունակ։ Այսպես, օրինակ՝ Օշադի լեռան վրա կա չորս հիասքանչ բույս. նրանցից մեկը անգին ծառ է, հարություն է տալիս մահացածներին, մյուսը հեռացնում է նիզակները վերքերից, մյուսը լավացնում է վերքերը։ Մրիտա սամջիվանի բույսը, որը հարություն է տալիս մեռելներին, անկասկած ամենաարժեքավորն է։ Սակայն կա նաև «Մեծ բույս»՝ սամդխանին, որն ունակ է միացնել մահացածի մարմնի մասերը։ Չինական առասպելները պատմում են մի կղզու մասին, որտեղից ագռավները բերում են մի խոտ, որը ունակ է վերադարձնել ռազմիկներին իրենց կյանքը, ովքեր մահացել են դեռևս երեք օր առաջ։ Միևնույն հավատալիքը գոյություն ունի նաև Իրանում։ Խոտը որը մահացածների կյանքն էր փրկում, հայտնի է նաև հռոմեական աղբուրներում՝ գրեթե բոլոր եվրոպական առասպելներում։ Երբ, համաձայն առասպելի, Սողոմոն թագավորը խնդրեց թագուհուն իրեն տալ անմահություն, թագուհին պատմեց նրան մի բույսի մասին, որը կարելի է գտնել ժայռերի արանքում։ Սողոմոնը հանդիպեց «զառամյալ մարդու»՝ ծերունու, ում ձեռքում էր այդ բույսը, և վերջինս այն հնազանդորեն տվեց Սողոմոնին։ Հետաքրքրական է նաև այն, որ մինչ այդ բույսը գտնվում էր այդ ծերունու ձեռքին նա չէր մահանում։ Այդ բույսը տալիս էր միայն անմահություն, այլ ոչ թե երիտասարդություն:

• Սրբացված ծառեր:

Երկրորդ կտոր

• Բացատրել բառերը —
• նոսր-  Նուրբ, բարակ, ոչ հաստ, ոչ թանձր
• արգավանդ — պտղաբեր
• ումպ- կում
• այլասերվել-փչանալ
• ամայի-Բնակությունից զուրկ, անբնակ, անշեն:
• ընկճվել- վհատվել
• արևախանձ- այրված
• կիսանիրհ- քնաթաթախ
• պատիճ- շողիկ, խանձ, լուցիկ
• քունք- Գանգի կողքային մասը՝ ականջից մինչև ճակատը 
• կենարար- Կենդանարար, կենսաբեր, կենսատու, կենսարար, փրկարար
• կոհակ-  Ալիք  հորձանք
• Ինչպե՞ս կմեկնաբանես Թոմասի հետևյալ միտքը. …Ետ նայել կնշանակեր՝ ընկճվել…

Այո շատ ճիշտ է ասված եթե ետ նայես կնշանակի ընկճվել ես և չես ուզում շարունակել գործդ բայց եթե սկսել ես չես կարող անավարտ թողնել:

• Նա թրջվել էր մինչև ոսկորները, բայց նստել ու ծիծաղում էր … — Կարո՞ղ ես պատկերացնել՝ ինչ խոսքեր էին լսվում այդ ծիծաղի մեջ:

Քանի որ նա երջանիկ էր և հպարտ , որովհետև իր այդքան արած ջանքերը իզուր չէին և արդյունքը գոհելի էր:

• Ո՞րն էր հերոսի հաջողության գաղտնիքը:

Բենջըմին Դրիսքըլը հավատում էր ,նպատակասլացեր և ինքնավստահ , որ կարող է այնպես անել , որ ամբողջ Մարսը կանաչի նաև հաջողության գաղտնիքը այն էր , որ նա ծառերը շատ էր սիրում և խնամքով էր վերաբերվում :

• Ստեղծագործական աշխատանք — Ինձ տրվում է,թե ես ձեռք եմ բերում …

Իմ կարծիքով կյանքում կան բաներ որոնք մենք են ձեռք բերում և կան բաներել , որոնք տրված են մեզ Աստծու խողմից:Իմ ձեռք բերումը այն է , որ ես գնում եմ վոլեյբոլի այդ , որոշումը ես կայացրել եմ ինքս քանի  որ շատ եմ սիրում այդ մարզաձևը և դա իմ ամենա մեծ ձեռք բերումն  է  :Ծնողներս դեմ չեն եղել նույնիսկ ոգևորել են և ցանկացած իմ ցանկություն իմ ծնողները ընդունել են ու ողջունել , որը նաև համարում եմ իմ ձեռք բերումներից մեկը:

Ժպիտը

• Ինչպե՞ս կբնութագրես այն հասարակությունը, որը հերթ կարող է կանգնել ինչ-որ բանի վրա թքելու համար: Համեմատիր այն հասարակության հետ, որտեղ դու ես ապրում:

Նայած ինչի վրա կթքեմ :

• Ասելս այն է, որ ժամանակին շատ զզվելի ապուր են եփել մարդիկ։ — Ի՞նչ ապուրի մասին է խոսքը: Իսկ հիմա՞ ինչ ենք անում:

Այս խոսքի իմաստը չեմ գտնում և չեմ հասկանում :

• Քո կարծիքով ինչու՞ հենց ժպիտը ընկավ Թոմի ձեռքը: Ժպի՞տն է փրկվելու ճանապարհը, թե դու այլ ճանապարհ ես պատկերացնում:

Ճիշտ է ժպիտնել է փրկվելու ճանապարհ բայց նայած կյանքի , որ իրավիճակում :

Անտեսանելի Տոնինոյի արկածներ

Ջանի Ռոդարի — պատմվածք

Առաջադրանքներ — Միջին դպրոց

Կարող եք կարդալ Անտեսանելի Տոնինոյի արկածները

Գլուխ առաջին

• Առանձնացրու այն հատվածը, որտեղ քեզ նմանեցրիր Տոնինոյին. հիշիր քեզ հետ կապված այդպիսի մի դեպք (շարադրիր 5-6 նախադասությամբ):

Այս հատվածում ես ինձ նմանեցնում եմ Տոնինոին , քանի  որ սուտ ասելիս ես չեմ կարողանում տեղս գտնել , սիրտս արագ բաբախում է և ինձ վատ եմ զգում , այդ սուտը ինձ հանգիստ չի տալիս և ես երկար մտածելուց հետո ,ճիշտ եմ արել թե ոչ, գնում եմ և ասում ճշմարտությունը :Եվ ճշմարտությունը ասելուց հետո ինձ մի քիչ թեթևացած եմ զգում ՝ կարծես մի մեծ քար սրտիցս ընավ :Ընդհանրապես  ես սուտ ասել չեմ սիրում, կամ ասում եմ այն ժամանակ երբ ուրիշ տարբերակ չունեմ ,բայց միևնուն է  փորձում եմ չստել :Կամ մի ստիր, կամ ստելով երջանկացրու մարդկանց:

• Հիշիր մի սուտ, որը քեզ գցել է անհարմար դրության կամ մի պատմության մեջ:

Այսպիսի սուտ չի եղել իմ կյանքում :

• Կարո՞ղ ես առանձնացնել այս գլխի ամենակարևոր նախադասությունը: Ի՞նչ կյանքի բանալի է տալիս հեղինակը այս գլխում:

Ամեն բան ճիշտ է եթե մարդ ինչ ,որ բան շատ է ցանկանում , ուզում է հասնել այդ երազանքին ապա այդ երազանքը օրերից մի օր կիրականանա :

Գլուխ երկրորդ

• Փորձիր գնահատական տալ Տոնինոյի արարքներին. ինչպես էր օգտագործում իրեն տրված հնարավորությունը:

Տոնինոն իրեն տրված հնարավորությունը լավ չեր օգտագործում այդ ժամանակը նա օգտագործում էր հիմարությունների վրա , օրինակ ՝ նա քաշում էր իր ընկերջ մազերը և այլն:

• Ինչպիսի կերպար էր ուսուցիչը. պատասխանդ հիմնավորիր մեջբերումներով:

Ուսոցիչը շատ լուրջ ու միքիչ խիստ մարդ էր , կարծում եմ նա շատ ուշադիր էր  երեխաների և իրենց սովորելուն: 

• Համեմատիր Տոնինոյի ուսուցչին քո ուսուցիչների հետ. որոնք են նմանություններն ու տարբերությունները:

Տոնինոյի ուսուցիչը շատ նման էր պարոն Տիգրանյանին :Պարոն Տիգրանյանի դասերին մենք շատ լուրջ և անձայն ենք նստում ,  քանի որ նա բանիմաց ուսուցիչ է և ուզում ենք իրենց շատ բաներ սովորել:

Գլուխ երրորդ

• Երեխեք ջան, երրորդ գլուխը կարդալուց հետո շատ կուզենայի, որ ձեզ պատկերացնեիք մեր քաղաքի տրանսպորտում՝ անտեսանելիի կարգավիճակով:

Ես չէի ուզենա քաղաքային տրանսպորտում անտեսանելի լինեի , քանի որ այտեղ ոչինչ չկա և չեմ կարծում , որ իմ անտեսանիլ լինելով կարող եմ ինչ որ բան փոխել կամ գտնել :

Գլուխ չորրորդ

• Փորձեք Տոնինոյին գնահատական տալ. արդարացրեք և մեղադրեք:

Ես ոչ մեղադրում եմ ոչ էլ արդարացնում :Նա արդեն չափից դուրս էր անում այդ ամենը և չեմ կարողանում հասկանալ թե ինչպես կարելի է չազդվել կամ ինչպես հանգիստ նայել երբ քո փոխարեն ուրիշ մարդու են ձերբակալում  եթե ես  իր փոխարեն լինեի գոնե կհասկանաի թե ինչ սխալ եմ թույլ տվել և մեղքի զգացումը ինձ կխեղդեր:

• Տվեք ձեր գնահատականը Տոնինոյի արարքներին և վարքագծին:

Ես ինչպես նշեցի նա մեծ սխալ թույլ տվեց , որը պետք չէր թեկուզ խաղի պատրվակով: Նա չափից դուրս էր իրեն պահում օգտվելով իր անտեսանի լինելուց և այդ հրաշքը օգտագործում էր ագահորեն :

Գլուխ հինգերորդ

• Առանձնացրու այն հատվածը, որը շա՜տ հարազատ է քեզ և քեզ հետ էլ է պատահել: Պատմիր:

Ինձ հարազատ  հատված չկար այս գլխում :

• Մեկնաբանիր հետևյալ միտքը. «Նա գիտեր, որ այդ գովեստներին արժանի չէ, քանի որ պատճառը ոչ թե խիղճն էր, այլ ստամոքսը»

Քանի , որ նա միայն իր մասին էր մտածումը գիտեր , որ գովեստներին արժանիչեր քանի , որ  շատ ագահ էր :

• «- Ինչի է պետք անտեսանելի լինելը, չէ,  հերիք է: Ես ձանձրացել եմ, չեմ ուզում անտեսանելի լինել»: — Խորհուրդ տվեք Տոնինոյին՝ ինչ անել, եթե իրավիճակը հնարավոր չէ փոխել, ապա ինչը պետք է փոխել…»

Իրավիճակը հնարավոր է փոխել միայն եթե նա զգա և ընթունի իր սխալները և ցանուկթյուն ունենա :

Գլուխ վեցերորդ

• Ինչ կարևոր ,,հայտնագործություն,,  արեց Տոնինոն իր համար: Բացատրիր, թե ինչու:

Այդքան էլ համաձայն չեմ որ դա ,, ՀԱՅՏՆԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ ,, անվանեն ուղղակի Տոնինոն իրեն սթափեցրեց և զգաց , որ նվերներից և այլ բաներից ավելի  կարևոր է իր ընտանիքը , ընկերները:

• Փորձիր հիշել քո արած վերջին ,,հայտնագործությունը,,:

Ինձ համար հայտնագործությունը այն էր ՝ մարդու կեղծ և երկերեսանի լինելը:

• Պատրաստիր տեսանյութ առօրյայիդ այն մանրուքների մասին, առանց որոնց չես պատկերացնում քո կյանքը:

Գլուխ յոթերորդ

• Ինչու Տոնինոյին տեսավ հենց Պաոլան և ոչ իր ընկերներից կամ բակի երեխաներից որևէ մեկը:

Որովհետև նա էր գլխավոր հերոսը և դա էլ մի ուրիշ արկած էր բերում:

• Որո՞նք են մենակության զգացումի առավելություններն ու թերությունները: Արդյո՞ք քեզ հոգեհարազատ է այդ զգացումը. ինչու:

Ես մենակության առավելությունը և թերությունները չեմ կարող ասել քանի որ ես մենակ չեմ եղել և չեմ զգացել :

• Հիշիր քո կյանքից մի դրվագ, երբ քեզ շատ մենակ ես զգացել:

Ինչպես նշեցի ես այս իմ ապրած տարիների ընթացքում ես իմձ մենակ չեմ զգացել:

Գլուխ ութերորդ

• Ինչ կարևոր բացահայտումներ արեց Տոնինոն. ինչու՞ են դրանք կարևոր:

Տոնինոյի համար կարելի է կոչել բացահայտում քանի որ նա թվաբանություն չգիտեր և չեր սիրում նա հասկացավ , որ կյանքում նույնպես մաթեմատիկան պետք է :

• Պաոլայի խնդիրը լուծելու հատվածում հեղինակը մեզ շա՜տ կարևոր պատգամ է հղում. ո՞րն է այն:

• Ի՞նչ կարևոր հարցեր կան, որոնք դու ես ուզում լուծել, երբ մեծանաս:

Ես չգիտեմ թե ապագայում ինձ ինչ է սպասվում , բայց կլինեն կարևոր և հրատապ հարցեր , որոնք պահի ազդեցության տակ կլուծվեն :

Գլուխ իններորդ (վերջաբան)

• Ի՞նչ կանես առաջին, երկրորդ և երրորդ հերթին, եթե շատ հեռավոր վայրերից երկար ժամանակ հետո վերադառնաս տուն:

Առաջին } ես երբեք չեմ լքի իմ տունը և իմ երկիրը , քանի որ ես այստեղ եմ ծնվել :

Երկրորդ } բայց եթե աշխատանքի բերումով բացակայեմ երկրից կգնամ մի քանի  օրով :

Երրորդ } կվերադառնամ շատ մեծ կարոտով:

• Ի՞նչ ես կարծում, ինչ է դժվարությունը:

Մեր կյանքը ինքնիսկ դժվարություն է , այն լցված է դժվարություններով և արկածներով:

• ,,Դժվարության վրայով պետք է թռչել,, — բացատրիր արտահայտությունը:

Ուզում  ասել դժվարություններից պետք չէ վախենալ պետք է ուղղակի և հանգիստ թռչել դրանց վրայով:

• Պատմիր մի դրվագ քո կյանքից, երբ քո կարծիքով թռել ես դժվարության վրայով:

Չեմ հիշում:

Աղայանական ընթերցումներ

 

Բնությունը համաչափություն և կանոնադրություն է սիրում, ոչ մի բան մարդկային հնարմանց մեջ այդ հրաշալի ներդաշնակությանը այնքան համանմանելու պահանջ չունի, ինչքան մարդու կրթության արվեստը…

Ուսումնասիրում ենք Ղ.Աղայանի մանկավարժական հայացքները:

Աղայան«Նպատակ դաստիարակության»

Գլուխ Ա (էջ 13)

• Կարդալ հատվածը, առանձնացնել դաստիարակության Աղայանի առաջարկած ուղղությունները. ի՞նչ կավելացնեիք կամ կպակասեցնեիք, ինչու՞:

Մարդը կոփվում և դաստիրակվում է ընտանիքի և միջավայրի միջոցով:Եթե մարդու շրջապատող միջավայրն ու ընտանիքը լինեն ճղճիմ ու նենգ ապա նրանց մեջ մեծացող մարդը կլինի և կդաստիարակվի այդպիսին :

• Դուրս բեր այն նախադասությունը, որը համարում ես այս հատվածի մեխը (խտացված, կարևոր ասելիքը). հիմնավորիր:

Կարծում եմ մարդ գալիս է այս աշխարհ  իր անելիքներով և կարևոր չէ , թե դու կյանքում ինչ բարձունքների կհասնենս , կարևորը , որ դու մնաս ՄԱՐԴ:

Գլուխ Բ

• Մարմին-միտք-հոգի եռամիասնության սկզբունքը մեկնաբանիր ըստ Ղ.Աղայանի, ավելացրու քո տեսակետը:

Ես համաձայն  եմ Աղայնի հետ և մենք նրա հաքիաթներով ենք դաստիրակվում ու ավելացնելու բան չունեմ մեծն Մանկավրժի խեսքին:

• Եթե այդ երեք ուղղություններից մեկը պակասում է, ի՞նչ տեսակի մարդ է «ստանում» հասարակությունը (դիտարկել յուրաքանչյուրն առանձին-առանձին):

Մարմին և հոգի

Մարմինն ու հոգին միասին ստացվում է  կենդանի ՝ շուն , կատու , կով և այլն սակայն կան նաև դրանց մարդ տեսակները:

Միտքը և հոգին

Միտքը և հոգին միասին ստեղծվում է երեվակայական մի էակ ՝ հրեշտակներ :

Մարմին և միտք

Մարմինը և միտքը միասին ստեղծվում է նենգ մարդ ՝ չար:

 

Կարդալ Ղ.Աղայանի մանկավարժության մասին պատմող հոդվածը և համեմատել «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում իրականացվող մանկավարժության հիմնական դրույթների հետ՝  փորձելով գտնել 7 նմանություն կամ տարբերություն:

Աղայանը դասին մոտենում էր ոչ խստորեն :Նա իր դասը երեխաներին անգիր չէր տալիս և թողնում էր ազատ որպեսզի նրանք ավելի շահագրգռված կատարեն իրենց հանձնարարված տնային առաջադրանքները:Նույն մեթոդը կիրառվում է նաև մեր դպրոցում :

Կարդա Աղայանի «Երկու խոշոր չարիք»  հոդվածը:

• Ի՞նչ երկու խոշոր չարիքի մասին է խոսքը:

• Որո՞նք են այդ չարիքների առաջացման պատճառները:

• Աղայանը ի՞նչ դարմաններ է առաջարկում այդ երկու խոշոր չարիքների հաղթահարման համար:

• Համեմատիր ներկա ժամանակների հետ, փորձիր առանձնացնել երկու խոշոր չարիք և տալ լուծումներ:

Ներկա ժամանակների խոշոր չարիքները դրանք ՝ հեռախոսն և ինտերնետն է քանի , որ ներկայիս սերունդը կարելի է ասել զոմբիացած խորանում են հեռախոսի և ինտերնետի մեջ չնկատելով թե իրենց շուրջը ինչ է կատարվում և այդ ճառագայթից նրանք նաև վնասում են իրենց :

Նախագծային շաբաթ

• Ամսագրային գործունեություն— ստեղծագործական և թարգմանական աշխատանքներ
• «Տաղանդավոր սեբաստացիներ» — Արամ Պետրոսյանի հեղինակային նախագիծ
• Նահապետ Քուչակ — ընթերցում-զբոսանք-աշխատանք
• Ներկայացում
• Մեթոդական տեսադաս

Ընթերցանության համար նախատեսված նյութեր.

Խորխե Բուկայ — Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում ու երբեք էլ չեմկարողանա

Ոչ ես կրկեսի փղի նման չեմ,  ես ունեմ իմ անհատական կարծիքը ցանկացած իրավիճակի ժամանակ, բայց միևնույն ժամանակ պետք է ունենալ կամքի ուժ և եթե ուզում ես առաջ գնալ երբեք պետք չէ ետ  նայել :Իհարկե  միակ տարբերակը դա փորձելն է ,քանի որ մենք վախկոտ չենք և մեր կատարած սխալների ու փորձությունների վրա ենք  սովորում կյանքը ճիշտ ապրել :

 

Շարլ Ազնավուր — Իմ հայրը հսկա է

Ինչ էլ լինի պետք չէ մարդուն ծաղրի առարկա դարձնել քանի , որ նա հիասթափվում  է իր կյանքից և կարծելով թե ամբողջ կյանքում իրեն կծաղրեն , դառնում է ինքնամփոփ, ամաչկոտ և իրեն հեռու է պահում իր կյանքում տեղի ուեցած տարբեր  իրավիճակներից :Երբեք պետք չէ լինել  խեղճ և  պետք չէ լիովին հավատալ այն մարդկանց կարծիքներին,  որոնք քեզ ցավ են պատճառում և ծաղրում:

Միխաել Էնդե — Օֆելյայի ստվերների թատրոնը

Ստվերներ

Մարդիկ են ստեղծում իրենց ստվերները ապրում են ստվերների մեջ և վախենում են , դուրս գալ աշխարհ . դեպի լույս կարծելով թե ստվերնեը իրենց ապրեցնում են: Ստվերներով մարդիկ ապրում են քանի , որ այդ իրենց ստեղծած ստվերը իրենց քայքայում է և թելադրում են մարդկան թե ինչպես վարվեն.

Եղիշե Չարենց

Յուրաքանչյուր ժողովածուն ունի իրեն բնորոշ, մյուսներից տարբեր զգացմունքային դաշտը: Կարդացեք և պատկերեք այն՝ մեջբերելով տողեր:

Չարենցի զգացմունքների աշխարհը. — հերթականությամբ կարդում ենք և վերլուծում.

1. Ծանոթանալ Սիմվոլիզմ գրական ուղղությանը, նշել նրա կարևոր առանձնահատկությունները: Կարդալ Եղիշե Չարենցի «Ծիածան»ժողովածուն: Անգիր — «Լուսամփոփի պես աղջիկ»:

• Կարդալ Կապույտ-ի շարքը. բացատրել կապույտ գույնի խորհուրդը այս ժողովածուի մեջ: Ընտրել բանաստեղծություններից մեկը, վերլուծել՝ բնութագրել քնարական հերոսին, գտնել տրամադրությունը:

Այս ժողովածուի մեջ կապույտը դա մաքրություն և պարզություն խորհրդանիշն է նաև մեջ եմ բերում այս տողը ՝ Կապույտը քրոջ աչքերի անհուն առավոտն է թաց:

Քո՜ւյր, արցունքները — մաքուր
Ղողանջներ են, որ
Հղանում են երկնագույն
Զանգ — աչքերդ խոր:

Ղողանջնե՛ր են — լուսավոր, —
Կո՛ւյս թռիչք ու թև՛ .
Ղողանջնե՜ր են — թևավո՛ր
Ու թեթև՛, թեթև՛…

Այս բանաստեղծությունում  տիրում է  տխուր տրամադրություն: Նա աստվածացնում էր իր սիրած էակին ինչպես իր քրոջը .  Միշտ հոգ էր տանում և մտածում  իր կապույտի պես մաքուր սիրած էակի մասին:

• Կարդալ Ոսկի-ն շարքը. բացատրել ոսկեգույնի խորհուրդը այս ժողովածուի մեջ: Ընտրել բանաստեղծություններից մեկը, վերլուծել՝ բնութագրել քնարական հերոսին, գտնել տրամադրությունը:

Այս շարքում  նա արևից ուժ, սեր ու   եռանդ  է ակնկալում . Եվ   իր սիրած էակին, որն  իր համար ոսկուց էլ թանկ է:

8

Արևը — որպես մի ոսկի թիթեռ:
Իսկ երկինքը կա — ու կապույտ է դեռ:

Զնգում են թևերն` արնագույն ու վառ.
Այրվում է նա — ինչո՞ւ, ո՞ւմ համար:

Վառվում են, վառվում կապույտում անծիր
Թևերը նրա ու պսակը հիր:

Ու ճախրում է նա — մի ոսկի թիթեռ:
Իսկ երկինքը կա — ու կապույտ է դեռ…

 

Այս բանատեղծությունը թախիծ է բերում և թիթեռը ասոցացվում է շարունակվող կյանքի հետ:

• Կարդալ Մանուշակագույն-ի շարքը. բացատրել մանուշակագույնի խորհուրդը այս ժողովածուի մեջ: Ընտրել բանաստեղծություններից մեկը, վերլուծել՝ բնութագրել քնարական հերոսին, գտնել տրամադրությունը:

Կարծում եմ , որ այս մանուշակագույն շարքում բանաստեղծը հոգնել էր իր իրուն կանչելու և հուսահատվել էր:

5

Աղոթքի պես, երգի պես
Հոգիս ճախրեց դաշտերում.
Միայն զգում էի ես
Քո հմայքն ու քո հեռուն…

Միայն զգում էի, որ
Երկինքներում կուսական
Բռնկումները բոլոր
Նվաղեցին ու հանգան:

Հաշտություն էր ու ներում
Քո ժպիտը սրբազան _
Քո արցունքոտ աչքերում
Անրջացա՛ծ ծիածան…

1. «Տեսիլաժամեր» շարքը

4

Եվ մի իրիկուն զանգերի երգում
Լսեցի վճիտ խոստումները քո:
Կարծես թե հոգիդ իրիկվա միգում
Կանչում էր անտես… Խաղա՛ղ երեկո:

Ու ղողանջները կապույտում անծայր
Թիթեռի նման ճախրում էին դեռ —
Երբ հեռուներում զնգալով անցար,
Որպես մի ղողանջ, մի լուսե թիթեռ…

Անցար — լուսավո՛ր, հեռավո՛ր, թեթև՛,
Ճառագայթի պես իրիկնամուտի:
Իսկ սիրտս` տխուր, հոգնաբեկ, անթև,
Խմում էր իջնող տագնապը մութի…

Կարծում եմ , որ այս բանաստեղծություննում Չարենցը իր համար թանկ մարդու է կանչում բայց նրան չի հաջողվում:

«Ողջակիզվող կրակ» ժողովածու

• «Իրիկունը» շարքը

1

Նո՜ւյնն է կարոտս հիմա՝ անսփոփ ու որբ.
Նո՜ւյնն է աշխարհը վառվող ու արևը բորբ:

Նույնն է երկինքը կապույտ ու լճակը ջինջ —
Եվ չի՜ փոխվել իմ սրտում, իմ հոգում — ոչինչ:

Նույնն է սերը` կրակված իմ սրտում հիմա՝
Նո՜ւյն կարոտը անսփոփ ու անունը — Մահ:

Չարենցի բոլոր բանաստեղծություններում էլ կա տխրություն:

• «Առավոտ» շարքը

Օրերը հուր են հիմա

 Օրերը հուր են հիմա,

Օրերը հողմ են հրե.

Քաղցր է կյանքը, որպես մահ,

Քաղցր է աշխարհը հրե։

Ո՞վ գիտե՝ ո՞վ է վառել

Հուրը, հրդեհն այս հսկա.

Ես գիտեմ՝ դո՛ւ ես վառել

Հուրը, հրդեհն այս հսկա։

• «Տաղարան» ժողովածու: Անգիր — «Էլի գարուն կգա»

ԺԹ

(Հայաստանին)
Հազար ու մե վերք ես տեսել — էլի՜ կտեսնես,
Հազար խալխի ձեռք ես տեսել — էլի՜ կտեսնես:

Աշնան քաղած արտի նման` հազա՛ր զոհերի
Չհավաքած բե՜րք ես տեսել — էլի կտեսնես:

Գլուխդ չոր քամուն տված պանդուխտի նման
Հազա՛ր տարվա հերք ես տեսել — էլի՜ կտեսնես:

Նարեկացի, Շնորհալի, Նաղաշ Հովնաթան —
Ինչքա՛ն հանճար, խելք ես տեսել — էլի՜ կտեսնես:

Քո Չարենցին լեզու տվող երկի՜ր Հայաստան,
Հազա՛ր ու մե ե՜րգ ես տեսել — էլի՜ կտեսնես:

Նախագիծ   բարձր գնահատականի համար

• Չարենցը մեր տանը
• Չարենցը փողոցում
• Չարենցագետներ

Հանս Քրիստիան Անդերսեն

Անագե տոկուն զինվորիկը

Երբեք պետք չէ կոտրվել ՝ ձեր հույսերը մի կորցրեք:Քաջ եղեք ինչպես անագե զինվորիկը:Մի վախեցեք կյանքի դժվարի ու բարդ պահերից առաջ գնացեք և հասեք ձեր ամենաբարձրադիր երազանքին ինչպես վարվեց զինվորիկը:

Թիթեռնիկը

Թիթեռնիկը չհավանի , եսասերի և փնփնթանի  մեկն էր ուզում էր ամուսնանալ բայց բոլորին անուն էր դնում։Բայց նախևառաջ պետք էր իրեն  նայեր իր մեջ այդ վատ բնավորությունը հաներ և կարող էր ամուսնանալ ամեն մի ծաղկի հետ և ապրեր երջանիկ։

Հովվուհին և ծխնելույզ մաքրողը

Երբ որոշում ես կայացրել և գնում ես երկար և դժվարություններով լի ճանապարհ,  երբեք  ետ մի նայիր : Մի վախեցիր առաջ գնա , քանզի գիտես, որ առջևում է  քո երազանքը : Կարծում եմ Հովվուհին սխալ արեց,  նա ետ դարձավ  և չուզեց մինչև վերջ գնալ …….                              <<Ճանապարհի կեսից ետ չեն դառնում>> կամ  <<Սկսած գործդ մինչև վերջ հասցրու>>

Դինո Բուցատի

Առնետները

Իմ կարծիքով Ջովաննին վախից դրդվել ով էր այդ քայլերին գնում բայց միևնույն ժամանակ չեր մտածում , որ իր ընտանիքին պահում է վախի և տագնապի մեջ:

Երգը պատերազմի

Իմ կարծիքով նրանք գիտակցում էին ,որ հնարավոր է ետ չվերադառնան և իրենց երգը գալիս էր իրենց հոգու տխրությունից:

Ճագարներ լուսնի տակ

Մարդ իր կյանքում ոչինչից ապահովագրված չէ այսօր առողջ է վաղը հիվանդ ու չգիտի վաղը իր հետ ինչ կարող է պատահել :Երբեք պետք չէ  մարդկանց հանդեպ դավեր նյութել պետք չէ  մարդկանց նեղացնել :Պետք է ապրել արդար և ազնիվ:

Կորսված օրերը

Այս պատմվածքը ինձ շատ դուր եկավ :Իմաստը այն էր , որ քո մտերիմներին երջանիկ դարձնելու օրերը մի կորցրեք , հետո  չեք կարող ետ բերել ինչպես արել էր Կաձրիան բայց նա զգաց, որ այդ օրերը նրա համար շատ կարևոր էին:Նա ուզում էր ետ բերել,բայց արդեն շատ ուշ էր,սխալը ուղղելու:Այդ պատճառով մարդ իր կյանքում ցանկացած քայլ անելուց առաջ պետք է մտած իրեն շրջապատող մարդկանց մասին:

Մարդը, որ ուզեց ապաքինվել

Թարգմանում ենք ԲՈՒՑԱՏԻ

Հայկական հեքիաթները

Անդրադարձ հայերենի բարբառներին:

Ընթերցանության նյութերն՝ ըստ բառբառների:

Այրարատի բարբառ — Հատոր Ա, Հատոր Բ, Հատոր Գ:

Շիրակի բարբառ — Հատոր Դ

Արցախի բարբառ — Հատոր Ե, Հատոր Զ,

Մի մարդ ու կին են լինում:Սրանք երկուսն էլ շատ թամբալ են լինում :Նա նրան է ասում ՝ եզը տար ջուրը , նա նրան :Վերչը ոչ մեկ չի ուզում տանի որոշում են ՙՙպայման դնեն  սուս նստեն , ով առաջինը խոսա նա էլ տանի ՚՚:Կինը գնում է հարևանի տուն իսկ ամուսինը մնում է տանը :

Մեկ  էլ մի մարդ է գալիս սրանց տուն ասում է .՝ բարի օր

Սա ձեն չի հանում :

Ասում է .՝ Հիվա՞նդ ես :Չի խոսում:

Աչքերտ չի տեսնում :

Չի խոսում:Ինչ անում է , սա ձեն չի հանում :Այս մարդը , որ շատ խոսում է սա չի պատասխանում սրանց տան եղած-չեղածը հավաքում է լցնում մեշոկը շալակում ու գնում:Որոշ ժամանակ անց կինը վերադառնում է տուն տեսնում է ամբողջը խառնած տան եղած-չեղածի կեսն էլ  տարել են .չկա :

Ասում է .՝ Այ մարդ այս տան եղած-չեղածը ով է տարել:

Մարդը թռչում է տեղից ու սկսում է երգել ասում է՝ ՙՙՋան , Ջան եզը դու ես տանելու ջուրը առաջինը դու խոսացիր՚՚:

Մի աղքատ մարդ էշին բարձած գնում է մի շատ նեղ կածանով: Սա չի հասկանում , որ այդ նեղ կածանով էշը չի կարող անցնել :Գնում է , գնում մի քարափի տակ է լինում, այստեղ կածանը ավելի է նեղանում , էշը վայր է ընկնում սա հասնում է էշի ոտքից բռնում, քաշում է ու հետն էլ ասում. ՙՙՍուրբ Սարգիս օգնիր ինձ՚՚:Սա չարչարվում է չի կարողանում դուրս հանել ներքևն էլ ձոր է լինում :Որ տեսնում է հնար չկա ասում է. ՙՙՍուրբ Սարգիս փախիր էշը եկա՜վ՚՚

Սյունիք (Զանգեզուր)

Մեղրի,

Մի մարդ ու կին են լինում :Նրանք շատ ծեր էին և ունեն մի տղա :

Ասում է — Արի մեր տղային ամուսնացնենք :

Ասում է — ամուսնացնենք :

-Բա ում  աղջկա հետ ամուսնացնենք:

Ասում է -Նայում եմ մեր գյուղում ՝խելոք մարդ չկա:Ամենախելոքը տերտերն է , արի գնանք տերտերի աղջկան ուզենք:

-Գնանք տերտերը խելոք գրագետ մարդ է :

Տերտերի հետ խոսում են ,աղջկան ուզում ու բերում տուն:

Դեռ նոր հարս է , վաղը մյուս օրը կփոխվի :Հա հա երեք օր , չորս օր անցնում  է :Հիմա էլ տունը ջուր չկա կիսուրն էլ թոնիրը վառլ է , կաթսան էլ վառվում է :

Ամուսինը կնոջը ասում է -Այս կին կաթսան վառվում է գնամ մի դույլ ջուր բերեմ:

Կինը ասում է — Չէ  ամոթ է , ես այստեղ , հարսն այստեղ դու գնաս ջուր բերե՞ս :Թող ես տանեմ:

Ամուսիններով վիճում են ՝ամուսինը  ասում է ես տանեմ ՝ կինը ասում ես տանեմ :

Հարսը վեր է կենում , ասում — այս հերն ու մեր ինչու եք կռիվ անում , հերթ դրեք , ամեն մեկդ մեկ անգամ գնացեք բերեք:

Այ քեզ նոր հարս:

Սիսիան

Լոռվա (Գուգարքի) բարբառ — Հատոր Ը

Հատոր Թ — Ալաշկերտի, Բաղեշի, Կարինի (Ախալքալաքի)

Մուշի բարբառ — Հատոր Ժ

Վասպուրականի բարբառ — Հատոր ԺԴ

Ընթերցել, յուրացնել տեքստը, ներկայացնել ընկերներին և ձայնագրվել:

Ֆիլմաշար — Հայոց այբուբենի, հայոց լեզվի առեղծվածները:

Ա — Ք ՏԱՌԷՐԻ ԽՈՐՀՒՐԴԸ

ՉԱՐԻ ՀՆՉՅՒՆ Ֆ-Ն

 Հովհաննես Թումանյան — ստուգատես

• բերանացի իմանալ

Ախ, ես երանի… — ստեղծագործական աշխատանք՝ Երանի ես … լինեի

Երանի ….

 Երանի կյանքում մի անգամ թռչուն լինեի  ու թռչել իմանայի :Երկրին վերևից նայեի ու զգայի թե մարդիկ թռչունների հետ ինչպես են վարվում , զգայի  թռչունների ոգին : Եվ ես այդ ամենից լիանայի: Նաև կուզեի անձրև լինեի,  քանի որ անձրևը ավելի հասկանալի  հոգի ունի .  բայց պահեր են լինում երբ քեզ թվում է թե անձրևը  բարկացած է  ….

Ամառային երեկո — ի՞նչ կպատմեր Երկինքը Երկրին. ստեղծագործիր

Երկինքը և երկիրը  անբաժան ընկերներ են:Երկինքը մի ամբողջ օր հետևելով իր ընկեր երկրի բնակիչներին նա շատ զարմացավ և ինքը իրեն հարց էր տալիս թե ինչու են մարդիկ այսքան չարացել.օր ու գիշեր մտածելով այդ հարցի պատասխանի շուրջ չգտավ և հարցրեց իր անբաժան ընկեր երկրին .

-Ընկերս  ինչու են քո երկրի մարդիկ այդքան դաժան և չար.

-ՄՄՄՄ… իմ երկրում մարդիկ չարացել են քանի որ դարձել են եսասեր ,փառամոլ ,մեծամիտ որից ելնելով էլ մարդիկ իրար նեղացնում են, սպանում են, գողություն են անում և այլն .խնդրում եմ  ասա իմ ընկեր ինչպես կարող եմ այս բարդ խնդիրը լուծել  — ասաց երկիրը

Երկինքը լուռ մնաց խնդրեց այդ հարցը լուծելու  համար երկու օր:Երկինքը ամեն , որ մտածում էր և վերջապես հասկացավ թե ինչ պետք է անի   :

Վաղ առավոտյան երբ մարդիկ շտապում էին ամեն մեկը իր գործին հանկարծ նկատեցին , որ երկնքից թափվում են գույնզգույն և գեղեցիկ ծաղիկներ:Մարդկանց դեմքերին միանգամից բարություն և խաղախություն իջավ արևի ճառագայթներն էլ փոքրիկ ճառագայթներ առձկելով հասնում էին մարդկանց սիրերին դառնում բարի փոքրիկ հրեշտակները և մտնում նրանց սրտերը:

Վայրէջք — որևէ տող առանձնացրու՝ որպես վերնագիր, ստեղծագործիր

Գընում եմ ես վեր

Իմ  կարծիքով բոլորս էլ աստիճանաբար բարձրանում ենք վեր, դեպի մեր երազանիքին, դեպի մեր նպատակին :Ես ինքս աստիճանաբար բարձրանում եմ վեր, ու երբ հասնեմ գագաթնակետին ուրեմն ես գտել եմ իմ կյանքի բանալին և հասել եմ իմ նպատակին , որին ես այդքան սպասել եմ , ու ձգտել:

 

«Փարվանա» — առաջին և վերջին երկու հատվածները

• Թումանյանի պատմվածքները.

Ընթերցել Թումանյանի պատմվածքներից առնվազն հինգը, առանձնացնել ամենավառ կերպարը (հիմնավորել ընտրությունը): Մարդ-բնություն, մարդ-մարդ հարաբերություններում ի՞նչն է ընգծված նրա պատմվածքներում: Թումանյանի լեզվի յուրահատկությունը:

• Ուրախ գիշեր

Այս պատմվածքում կարծում եմ բոլորն էլ ուրախ էին ճիշտ է նրանք գաղութականներ էին բայց հանուն իրրենց երեխանիր հանուն իրենց գոյատևման նրանք ծիծաղում էին:Այդ ծիծաղով փորձում էին մոռանալ այն դաժանությունները որոնք տեսել էին :

• Մայրը

Անհամբերները մեծ դժվարությամբ կարող են հասնել որև է լավ բանի:

• Խորհրդավոր ծերունին

Պատմվածքը ուզում էր ասել թե կարևոր չե  քանի տարեկան ես կարևորը , որ հոգով լինես երիտասարդ, լինես գիտակից մարդ և կյանքում հանդիպած բոլոր դժվարությունները հաղթահարես առանց տրտնջալու:

• Գիքորը

Գիքորի ամենագլխավոր հերոսը հենց ինքը Գիքորն է , որը իր  մեջ արտահայտում է այդ ժամանակվա ընտանիքների աղքատությունը ,հետամնացությունը , անգրագիտությունը , հուրստների ագահությունը և այլն:

• Գաբո բիձու շերամապահությունը

Իմ կարծիքով ամենավառ կերպարը՝ Գագո բիձեն էր քանի , որ նա խոսում էր  ուսում ստացածների մասին:Մեջ եմ բերում Գագո բիձու խոսքերը :

— Նրա համար, որ հենց գիտեն՝ ամեն բան մենակ իրենք են հասկանում, իրանցից առաջ էչ ոչ մարդիկ են եղել, ոչ բան են հասկացել։ Մին էլ կտեսնես բռնեցին ու գլխիդ գելի ավետարան կարդացին․ հա՛ էս ճանճ պահի՛ր, էս աբրշումի ճիճու պահի՛ր, էսպես մածուն շինի՛ր, էսպես ցանի՛ր, էսպես հնձի՛ր․․․ Տո՛, հեր օրհնած, մի առաջ հարցրու, տես՝ էդ բաները դրանք էլ միտք են արե՞լ, թե չէ, նրանից ետը՝ թեկուզ ուշունց տուր։

 

Բալլադներ. կարդալ, մտորումները գրի առնել բլոգում՝ համաձայնելով կամ հերքելով ստեղծագործության ասելիքը:

Հսկան

Իմ կարծիքով իշխանը իրեն շատ էր մեծարում , թե իրենից լավը, ուժեղը աշխարհի երեսին չկա:Այս բալլադում ես համաձայն եմ հսկայի մոր հետ քանի , որ խորհուրդը ճիշտ էր , եթե դու ուժեղ ես իրավունք չունես թույլերին նեղացնել , բոլորն էլ հավասար են , ոչ մենիկն  այդ իրավունքը չեն ընձեռնում :

Արտույտի երգը

Իմ կարծիքով այդ  մարդը ուզում էր , որ թռչնակը միայն իր համար երգի բայց ամեն ինչ այդպես բռնի ուժով չեն անում :Նա թռչնակին զրկեց ազատությունից իր ցանկությունները բավարարելու համար սակայն թռչնակը չեր երգում նա թռչնակի համար արեց ամեն ինչ ՝ պատրաստեց ոսկյա վանդակ , գնեց թանգ մրգեր բայց միևնույն է չհասկացավ , որ ամեն ինչ գումարով չի ստեղծվում:

Էսպես չի մնա

Իմ կարծիքով տղան չէր գնահատում այն  ինչ , որ ուներ անընդհատ ուզում էր ավելին :

Փարվանա

Սերը երբեք ոչ կարող ես պարտադրել ոչ էլ կարող ես ընտրել իսկ ամուսնությունը մարդու կյանքում պետք է լինի ամենակարևոր քայլերից մեկը դա ոչ գիրք է ոչ էլ հագուստ , որ հոգնելու դեպքում մի կողմ դնես այդ պատճառով պետք է ընտրես այնպիսի մեկին ում մեջ տեսնում ես քո կեսին և վստահես և չես հոգնի նրա հետ:

• Թումանյանը՝ ընկեր

Քառյակներից կազմում ենք փաթեթ, որը որպես ընկերոջն ուղղված խորհուրդ՝ վերցնում ենք Հ.Թումանյանից:

Քառյակներ Հովհաննես Թումանյան

Պարտադիր կարդալ «Թմբկաբերդի առումը», «Անուշը», «Մարոն», «Լոռեցի Սաքոն»: Պոեմներում բարձրացրած խնդիրները, դրանց արդիականությունը:

Ֆիլմեր Հ.Թումանյանի մասին:

Հովհաննես Թումանյան — մաս I

Հովհաննես Թումանյան — մաս II

«ԵՍ ՄԻՇՏ ՁԵԶ ՀԵՏ ԵՄ, ՁԵՐ ՄԵՋ ԵՄ…».

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ — ՀԱՅԱԴԱՐԱՆ — Թատրոն 32

20-րդ Դար «Հովհաննես Թումանյան»

Հայաստանի ճամփեքով — Թումանյան

Գրողն ու իր իրականությունը. Հովհաննես Թումանյան

Փ/ֆ «Թումանյան. Եվ սիրտ, և կամք, և միտք»

 

Բառարան

1. Չար-

Բացատրություն ՝

Հոմանիշ ՝ չարասիրտ, չարակամ, չարամիտ, չարանենգ, նենգ

Հականիշ ՝ բարի, անչար, խելոք

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Злой, недобрый, лихой.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ wicked,evil

1. Մթնշաղ-

Բացատրություն ՝ Մութնուլույս, արշալույսի կամ վերջալույսի աղջամուղջ , կիսախավար

Հոմանիշ ՝ Աղջամուղջ, վերջալույս, իրիկնաշաղ, մթնաշաղ

Հականիշ՝ արշալույս, լուսաբաց, լուսածագ, աղոթարան

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Сумерки

Անգլերեն թարգմանությոն ՝ dusk,twilight

1. Անուրջ-

Բացատրությւն ՝ երազ , տեսլիք

 

Հոմանիշ՝ Երազ, երազանք, անրջանք

Ռուսերեն թարգմանություն ՝  Грёза, мечта, мечтание. Անուրջների աշխարհ мир грёз.

Անգլերեն թարգմանություն ՝  vision,dream

1. Թախիծ

Բացատրություն ՝ տրտմություն

Հոմանիշ ՝ Վիշտ, կսկիծ, տրտմություն, տխրություն

Հականիշ ՝ բերկրանք, ուրախություն

Ռուսերեն ՝ Грусть, тоска, печаль

Անգլերեն ՝ dolefulness,mournfulness

1. Սեր-

Բացատրություն ՝ Գորովանքի՝ կապվածության խոր զգացում մեկի՝ մի բանի նկատմամբ: Մայրական՝ եղբայրական Սեր: Հակառակ սեռի ներկայացոլցչի նկատմամբ տածվող բուռն զգացմունք՝ ձգտում: Ով սեր ունի, յար էլ ունի (ասել է Ավ. Իսահակյանը):

Հոմանիշ ՝ Սիրահարություն, համակրանք, սիրելություն

Հականիշ՝ Ատելություն, զզվել

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Любовь, Любимый. 

Անգլերեն թարգմանություն ՝ Love

1. Ճանապարհ-

Բացատրություն ՝ Անցման տեղ, անցում

Հոմանիշ ՝ ճամբա, ճամփա, ուղի. շավիղ, կածան

Ռուսերեն թարգմանություն ՝  Дорога, путь.

Անգլերեն թարգմանություն ՝  way,  road

1. Անվերջ-

Բացատրություն ՝ Վերջ չունեցող, չվերջացող, Մշտական, շարունակ, անդադար:

Հոմանիշ ՝ Անվերջանայի, անծայր, անծայրածիր, անսահման

Ռուսերեն թարգմանություն ՝  Бесконечный, безграничный, бескрайний

 

Անգլերեն թարգմանություն ՝  endless, endless,interminable

1. Տրտունջ-

Բացատրություն ՝ Դժգոհություն, անբավականություն մեկից՝ մի բանից

Հոմանիշ ՝ Դժգոքտւթյուն, գանգատ, բողոք, անբավականություն, դժկամություն,

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Ропот, роптание, сетование.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ lamentation,grumbling

1. Մրմունջ-

Բացատրություն ՝ Մեղմ՝ ցածր ձայն, մրմնջոց, շջնջոց

Հոմանիշ ՝ Փսփսոց, շշնշոց, շշունջ, մրմնջոց

Հականիշ ՝ Բարձր, բարձրաձայն,

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Тихий разговор, бормотание, шёпот

Անգլերեն թարգմանություն  ՝ murmur,croon

1. Հեռու-

Բացատրություն ՝ Տեղ, որ տվյալ կետից բաժանված Է ավելի կամ պակաս տարածությամբ, հեռավոր տեղ՝ վայր՝ կետ

Հոմանիշ ՝ Հեռավոր, հեռակա, տար

Հականիշ ՝ մոտ, մոտիկ, մերձ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Далёкий, дальний.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ far,  distant,remote,far,far

1. Հոգի-

Բացատրություն ՝ Մարդու ներքին՝ հոգեկան աշխարհը

Հոմանիշ ՝  Շունչ, շնչառություն, ոգի, տար,կենդանություն, կյանք,մարդ, անձ, ջան, խիղճ, խղճմտանք, խղճմտությու,նյութ, իմաստ,ներշնչում, ձիրք, շնորհք,ուրու, ուրվական, տեսիլ

Հականիշ ՝ մարմին 

Ռուսերեն թարգմանություն ՝  Дух,Душа,Человек, душа

Անգլերեն թարգմանություն ՝ soul,psyche,soul,spirit

1. Մենավոր —

Բացատրություն ՝ Մենակ, միայնակ, մեկուսացած

Հոմանիշ ՝  Մենակ, առանձին, միայնակ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Одинокий, одиночный, уединённый

Անգլերեն թարգմանություն ՝ hermit,anchorite,alone,lovely

1. Իրիկնամուտ —

Բացատրություն ՝ իրիկնապահ, իրիկնալույս

Հոմանիշ ՝ Իրիկնադեմ, իրիկնաժամ, իրիկնապահ

Հականիշ ՝ լուսադեմ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Наступление вечера

Անգլերեն թարգմանություն ՝ nightfall

1. Կսկիծ-

Բացատրություն՝  Սուր՝ ծակող ֆիզիկական ցավ , Դառն վիշտ, ցավ, մրմուռ

Հոմանիշ ՝ Ցավ, մղկտոց, կոտտանք

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Острая, колющая, пронизывающая боль

Անգլերեն թարգմանություն ՝ heartache

1. Սիրտ-

Բացատրություն ՝ Արյան շրջանառության կենտրոնական գործարանը մարդու և կենդանիների մարմնում

Հոմանիշ ՝  Զգացմունք, զգացում, գութ, սեր,Տրամադրություն, հոժարություն

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Сердце

Անգլերեն թարգմանություն ՝ heart

1. Մութ-

Բացատրություն ՝ Խավար, ոչ լույս , Խավար, չլուսավորված

Հոմանիշ ՝ Խավար, աղջամուղջ, մթություն

Հականիշ ՝ լույս, պարզ, արշալույս

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Темнота, тьма, мрак.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ dark,fishy 

1. Աստղեր-

Բացատրություն ՝ Սեփական լույս ունեցող երկնային մորմին, որ երևում է գիշերը՝ լուսավոր կետի նման

Հոմանիշ ՝ լուսատու

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Звезда

Անգլերեն թարգմանություն ՝ star

1. Մեգ-

Բացատրություն ՝ Երկրի վրա իջած մառախուղի թանձր շերտ:

Հոմանիշ ՝ Մառախուղ, մշուշ, շամանդաղ 

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Мгла, туман

Անգլերեն թարգմանություն ՝ mist

1. Երազ-

Բացատրություն ՝Քնի մեջ երևացող պատկերներ՝ պատկերացումներ

Հոմանիշ ՝ Անուրջ, երազանք, տեսիլ

Հականիշ ՝ իրականություն , իրողություն 

Ռուսերեն թարգմանություն  ՝ Сон, сновидение

Անգլերե թարգանություն ՝ dream 

1. Հեքիաթ- 

Բացատրություն ՝ Ժողովրդական պատմողական գրականության ձևերից մեկը, որ պատմում է մտացածին իրադարձությունների մասին, որոնց հաճախ միահյուսվում է երևակայական՝ կախարդական ուժերի միջամտությունը:

Հոմանիշ ՝ Պատմություն Լանիրականյ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ сказка

Անգլերեն թարգմանություն ՝fairy tale,folk

1. Մենակություն

Բացատրություն ՝ Մենակ լինել

Հոմանիշներ ՝ մենավորություն, մենություն, առանձնություն, միայնություն

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Одиночество, одинокость

Անգլերեն ՝ loneliness,solitude

1. Լաց-

Բացատրություն ՝ Լալու գործողությունը, լալը, ինչպես և դրա ժամանակ արձակվող ձայները՝ հեծկլտոցը:Կոծ, սուգ, ողբ:(փոխաբերական) Արտասուք, արցունք: Թափվում Էր լացը իր այտերն ի վար :

Հականիշներ ՝ ծիծաղ, խինդ, ուրախություն, խնդություն

Ռուսերեն թարգմանություն  Плач, слёзы ,плакать. , плач и вопли.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ cry,weeping,blubber

1. Թափանցիկ-

Բացատրություն ՝ Որի միջով կարելի Է տեսնել մյուս կողմի առարկաները:

Հոմանիշներ ՝ Լուսանցիկ, թափանցական, լուսասփյուռ,  թափանցանց, թափանցանշույլ, թափանցալույս:

Հականիշներ ՝ անթափանցիկ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Прозрачный, просвечивающий. 2. Проницаемый. 3. Проникающий. 4 Тонкий, нежный.

Անգլերեն թարգմանություն է ՝transparent,translucent,pellucid,diaphanou

1. Աշխարհ-

Բացատրություն ՝ Տիեզերքի առանձին միավորը՝ մոլորակ, աստղ ևն: Երկրագունդը, երկիրը իր վրա գոյություն ունեցող բոլոր բաներով:

Հոմանիշ՝ Երկիր: Երկրագունդ, երկինք-գետին, (բրբ.) աստվոր, աստնվոր: Տիեզերք: 2. (հնց.) Երկրամաս, գավառ, նահանգ, մարզ:

 

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Мир. ,Земля, земной шар,Часть света.,Страна.,Край, местность. 

 

Անգլերեն թարգմանություն ՝ world

1. Դժկամ-

Բացատրություն ՝ Չկամ, չկամեցող, չարակամ, անկամորդ, Անբավական, դժգոհ

Հոմանիշ ՝ Դժկամակ, դժգոհ, անհոժար, անտրամադիր, դժոխակամ (հնց.): Անախորժ, անհաճո, տհաճ, Չարասիրտ, Ապերախտ:

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Неохотно, нехотя.

Անգլերեն թարգմանություն ՝ reluctant,unwilling,loath

1. Թույլ-

Բացատրություն ՝Ֆիզիկապես նվազ՝ փոքր ուժ ունեցող, ֆիզիկապես ոչ բավական ուժեղ

Հոմանիշ ՝Անզոր, անուժ, անկարող, տկար, անարի, անջիղ, հեղգ, հույլ, պղերգ

Հականիշներ ՝ հզոր, զորեղ, ուժեղ

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Слабый.

Անգլերեն թարգմանություն  ՝ weak,feeble,lax,languid,feckless,weakly,feebly

1. Տխուր-

Բացատրություն ՝ Տխրություն արտահայտող, տրտում, թախծոտ, անուրախ

Հոմանիշ ՝ Տրտում, մռայլ, ան-տլւամադիր, վշաահար, թախծոտ, մելամաղձոտ, անզվարթ, անուրւախ, անխինդ, տխրամած, տխրաշուք, տխրաբույր, անմխիթար, ցավագին, ցավալի

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Грустный

Անգլերեն թարգմանություն ՝ sad,dreary

1. Շշուկ-

Բացատրություն ՝ Շշունջ, շշնջյուն, փսփսուք

Հոմանիշ ՝ շշնջաձայն, ձայն, փսփսոց, փսփսուկ, փսփսուք, փչփչոց, քչփչոց, մրմունջ, մրմնջոց, շրշյուն, շրշունջ, սոսափյուն, հծծանք

Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Шёпот

Անգլերեն թարգմանություն ՝ whisper

1. Ուղի

Բացատրություն ՝ Տարածություն, որով որևէ կարգի հաղորդակցություն է կատարվում:

Ռուսերեն թարգմանություն ՝Путь

Անգլերեն թարգմանություն  ՝way,way,path,channel

1. Կարոտ-

Բացատրություն ՝ Որևէ բանի պահանջ՝ կարիք զգացող, մի բանից զուրկ

Հոմանիշ ՝ Անձկություն, կարոտություն,Փափագ, ցանկություն, ըղձանք, իղձ,

Ռուսերեն թարգմանություն ՝  Тоска

Անգլերեն թարգմանություն ՝ melancholy,depression

1. Խորհրդավոր

Բացատրություն ՝ Գաղտնիքներ պարունակող, գաղտնիքներով պատված, առեղծվածային, անհասկանալի, անիմանալի

Հոմանիշ ՝ Գաղտնախորհուրդ, խորախորհուրդ,  թաքնախորհուրդ, խորհրդաբեր, խորհրդահեղց, խորհրդակիր,  նշանակավոր

 Ռուսերեն թարգմանություն ՝ Таинственный

Անգլերեն թարգմանություն ՝ mysterious,weird,eerie

Ձեզ՝ Բարեկենդան, մեզ՝ բարի Զատիկ

Ուսումնական նյութեր.

Տոնահանդիսությունների շարք | Բարեկենդան — դիտել 8:11 րոպեից:

Հալլոին, թե՞ Բարեկենդան

ԲՈՒՆ ԲԱՐԵԿԵՆԴԱՆ — BAREKENDAN

Բարեկենդանի խաղեր

Վիքիպեդիա — Բարեկենդան

Բարեկենդանի տոնի մասին

Բարեկենդանի ծեսը Հայաստանում

Տիկին Արուսյակ Սահակյանի խոսքերի հասկացա որ , տոն օրվա առաջին պայմանը դա տիեզերական և  երկնային  խորհուրդն է ,երկրորդ պայմանը՝ տոն նշանակում է հանդիսավոր օր:   Բարեկենդանը դեռևս  ժամանակներից  նշել են մեծ խնդությամբ, բայց հիմա այդ ամենը՝  խաղերը , պարերը այլևս չկան :Բրեկանդանը մենք   նշում ենք ընհամենը մի օր այլ  ոչ հին ավանդականի պես,  չ երկու շաբաթ ,մինչև մեծ պասը :Այս տոնը շատ նշանավոր է:Իսկ եթե քաղաքներում երկու շաբաթվա փոխարեն մեկ շաբաթ են նշել վերջին շաբաթվա վերջին երեք օրը եղել է բուն բարեկենդան :Մարտի 21 լուսինը և արևը հավասար են այն ժամանակներում այդ օրն է եղել նոր տարին քանի , որ  տիեզերքում տիրում է կատարյալ հավասարություն:Ինչպես գիտենք բրեկենդանը տոնում են կենդանական դիմակներով և ամենազորավոր կենդանին այծն է ՝ այծի դիմակ , այծի մորթի և այլն:Այծ որովհետև բարեկենդանի վերջին երկու շաբաթը և այդ պասը Մարտի 21-ը նշվում է պասի շրջանում , բայց առաջ Նոր տարին  էր Մրտի 21-ին արեգակ մտնում է Խոյ համաստեղություն ՝ այծը խոյն է :«Բարեկենդան» կամ «բարիկենդան» բառը բաղկացած է «բարի» և «կենդան», «կենդանի», «կենդանություն» բառերից։ Տոնին մարդիկ միմյանց շնորհավորելիս մաղթում են բարի կենդանություն՝ ուրախություն և զվարճություն։ Հնում մարդիկ հավատացել են, որ միմյանց կենդանություն մաղթելով նրանք աղերսել են վերին ուժերին պաշտպանել իրենց կյանքը չար ուժերի ազդեցությունից։ Տոնը ներառել է նաև բնության իրերի և երևույթների պաշտամունքն արտահայտող ծեսեր ու սովորույթներ։ Բնության զարթոնքի և մահվան պատկերացումներն առնչվել են մահվան և կյանքի, ծննդի և վերազարթոնքի հավերժական փոխանցումներին։ Դրանք մասամբ տեղ են գտել նախնիների պաշտամունքին նվիրված ծիսափնջում։Մարդու նախահայրերը՝ Ադամն ու Եվան մեղքի պատճառով վտարվեցին դրախտից, ապա մարդը միշտ երանությամբ է հիշում դրախտի կյանքը։ Նախապատվությունը տրվում էր հատկապես մսեղենին, յուղոտ կերակրատեսակներին ու կաթնեղենին։Բարեկենդանի առաջին օրերին ընդունված էր պատրաստել գաթա ու հալվա։ Երեկոյան ուտում էին կաթնապուր ու մածուն։ Պատրաստում էին նաև փաթիլա, սըռոն և բխբխիկ կոչվող ճաշատեսակները։ Որոշ տեղերում նախապատվությունը տրվում էր ձավարով կամ համեմունքներով լցոնած խորոված ոչխարին։ Պարտադիր ճաշատեսակը խաշիլն էր, որը պատրաստվում էր մեծ քանակությամբ։

Բուն բարեկենդանի օրը ընդունված էր երեկոյան խաշած ձու ուտել՝ այդպիսով փակելով խրախճանքը։

Բերաններս փակում ենք սպիտակ ձվով։
Աստված արժանացնի կարմիր ձվով բաց անելու։

Հրապարակներում կազմակերպվում էին տարատեսակ խաղեր, պարեր, թատերական ներկայացումներ և դիմակահանդեսներ։Բարեկենդանը բացի կերուխումից ու խրախճանքից նաև ազատության օր էր։ Պատահական չէ, որ այդ օրը վանքերում անվանում էին «Աբեղաթող» («աբեղա» և «թողուլ»` թողնել, արձակել բառերից)։ Այսինքն՝ այդ օրը աբեղաներն ազատվում էին վանական խիստ կյանքի օրենքներից։Բուն Բարեկենդանի նախորդող օրը ժամերգության ընթացքում եկեղեցու խորանի վարագույրը քաշվում է, խորանը ծածակվում մինչև քառասունօրյա պասի ավարտը:Պասի ժամանակ մատուցվում է փակ պատարագ։ Ամուսնություններ տեղի չէին ունենում, արգելվում էր մատաղ անել։Բարեկենդանի մեկ այլ խորհուրդն է չարի ու բարու պայքարը։ Այն արտահայտվել է հիմնականում ժողովրդական խաղերում, որոնց ժամանակ անարդարները ծաղրի են ենթարկվել, դատվել և պատժվել։

Ծանոթանալ ուսումնական նյութերին, առանձնացնել որևէ հետազոտական աշխատանքի ուղղություն (Բարեկենդանի խորհուրդը, խաղերը, ներկայացման թեմաները, ուտեստները, երգ-պարը, դիմակները), բլոգում ներկայացնել կատարված հետազոտական աշխատանքի արդյունքները, փոխանցել այն մյուս սովորողներին (սովորեցնել երգ-պարը, հյուրասիրել ուտեստով, խաղի կանչել, Բարեկենդանի ներկայացում անել, դիմակներ պատրաստել … և այլն):

Խաղեր

Տոնի տարածված խաղերից էր ճլորթին կամ ճոճախաղը։ Այն կազմակերպվում էր բարձր ու դիմացկուն գերաններ ունեցող գոմերում։ Որանի սայլի ճոպանը կախում էին հեծանից և նրա երկու օղակների վրա դնում 2 մետրանոց տախտակ: Գետնից մեկ մետր բարձր այդ տախտակի ծայրին աղջիկ ու տղա էր կանգնում: Ճոճախաղերը հաճախ վեր էին ածվում մրցախաղերի` ով ավելի մեծ կորագծով կճոճվեր:

Տարոնում տարածված էր կշռեցուկ խաղը։ Աղջիկն ու տղան նստում էին առաստաղի գերաններից կապված մի երկթաթանի ճոճանակի մեջ և կշռվում ` իմանալու, թե մյուս տարվա Բարեկենդանին «արդյոք իրենց կյանքից անցնող տարին, որ պատված էր ամբողջ հոգսերով, ո՞րքան հալել ու մաշել, ծյուրել ու ցամաքացրել է իրենց անձը»:

Տարածված էին աքլորախռիվը, գոմշակռիվն ու հատկապես «ուղտ խաղացնելը»։

Տարոնում նաև փայտե ձի էին պատրաստում և, զարդարելով այն, խմբով պտտում գյուղի մեջ:

Տարածված էին նաև լախտախաղը, գնդակախաղը, վեգը (ճան), թոլոլանգին, տասսիցը և մատնին։

Պարեր 

 

Ուրախ պարերը բարեկենդանի անբաժան մասն են եղել։ Պարերը սկսվում էին բարեկենդանի առաջին օրը և օրեցօր ավելի աշխուժանում։ Վերջին օրերը դրանք վերածվում էին համագյուղական և համաթաղային միջոցառման։ Պարում էին զուռնա-դհոլի և նվագակցության տակ։

Բարեկենդանին պարել են յալլի տալու և զոփի տալու պարերը։

Համշենում տարածված էր Բիչագ խոռոմի կամ դանակի պարը։

Հինգշաբթի օրը՝ Վարդանանց տոնի միջոցառման երկրորդ մասի ժամանակ պարել են ծիսական պարեր (գովընդներ) և ռազմապարեր։

Պարել են նաև նախնիների հիշատակությանը նվիրված պարեր։

Տիկնիկներ

Բարեկենդանի անբաժան մասն էին Ուտիս տատը և Պաս պապը կամ Ակլատիզը։ Ուտիս տատը համարվում էր Բարեկենդանի, այսինքն՝ ճոխ կերակուրների հովանավոր տիկնիկը և մտցվում էր հրապարակ՝ մարդկանց խրախճանքի հրավիրելու։ Երեկոյան, երբ խրախճանքը հասնում էր գագաթնակետին, տղաները դուրս էին գալիս ձիարշավի, որն էլ ավարտվում էր Ուտիս տատի հրապարակից դուրս վռնդելու արարողությամբ։ Ուտիս տատը, որը Բարեկենդանի օրերին բոլորին կերուխումի էր հրավիրում, արդեն քրքրված տիկնիկ էր։ Իսկ Բարեկենդանի վերջին օրը՝ Բուն Բարեկենդանին, Ուտիս տատին հանդիսավոր կերպով գլորում էին սարի գլխից։

Բարեկենդանի ակլատիզը

Հրապարակ էր մտցվում Պաս պապը կամ Ակլատիզը, որը Պահքի հովանավոր տիկնիկն էր։ Վերջինս պատրաստում էին սոխիցկամ կարտոֆիլից և մեջը խրում յոթ փետուր, ապա՝ զգեստավորում։ Այն տանը առաստաղից կախելիս երգում էին՝

Տատը գնաց շերեփը ձեռին,
Պապը եկավ չոմբախն ուսին։

Կարինում Ակլատիզը պատրաստում էին ծերունու տեսքով։ Այն ուներ փարթամ, սպիտակ մորուք և հագուստ՝ պարզած թևերով, որոնցից քարեր էին կախում։ Այն կախելու ժամանակ երեխաները երգում էին.

Ակլատիզ, չվանը վիզ
Եկավ մեզ հյուր` կախվավ երդիս։

Յոթ փետուրները խորհրդանշում էին Մեծ Պահքի 7 շաբաթը։ Յուրաքանչյուր շաբաթվա վերջում պոկում էին մեկ փետուր։ Հաճախ փետուրը պոկելն ուղեկցվում էր հատուկ երգերով։

Շիրակում յուրաքանչյուր փետուրը հանելիս ասում էին.

Ճիճու, ճիճվարանքը` դուրս,
ցորեն, գարին` ներս։

Այս խոսքերից հետո փետուրը ջարդում էին և մի կողմ նետում։

Ակլատիզը կատարում էր Մեծ Պահքը հսկողի դերը։ Դրանով հաճախ վախեցնում էին երեխաներին, որ վերջիններս չգայթակղվեին Ուտիս տատի կերակուրներով։

Լոռեցիների պատկերացմամբ՝ Պաս պապը մեծ շերեփով խփում էր Ուտիս տատի գլխին և դուրս անում տնից այն բանի համար, որ նա երեխաներին յուղալի և մսեղեն կերակուրներ է տալիս։ Իսկ Մեծ Պահքից հետո ուրախ և առույգ տատը գալիս էր ու մածնի յուղոտ շերեփով խփում Պաս պապի գլխին ու դուրս անում նրան տանից։

Ներկայացումներ

Տոնի մասն էին կազմում նաև թատերական ներկայացումները, որոնց ժամանակ ծիծաղաշարժ կատակներով քննադատության էին ենթարկվում մեծավորներն ու իշխանավորները: Մարդիկ մի կողմ էին դնում պետական կամ եկեղեցական օրենքները, ամեն մարդ առանց քաշվելու ասում էր իր խոսքը:Ներկայացումներից առավել հայտնի էր «Փաշա», «Քյոխվա», «Շահ-շահ», «Խան», «Ղադի» և այլ անուններով հիշատակվող խաղը։ Այն տարածված էր Հայաստանի գրեթե բոլոր գավառներում։ Ներկայացման առանձնահատկությունն օտար բռնակալի ու կոնկրետ հայկական համայնքի հանդիպման ծաղրապատկերն էր:Հինգշաբթի օրը նշվում էր Վարդանանց տոնը։ Այդ առիթով հայոց տարբեր գավառներում տեղի էր ունենում այսպես կոչված Վարդան Մամիկոնյանի ցուցքը։ «Ցուցք» բառը նշանակում է ցույց տալ, ներկայացնել։ Ցուցք պետք է հասկանալ տոտեմական, երևակայական կերպարներով հերոսների, աստվածային և կենդանական կերպարների կամ կերպարանափոխությամբ խաղ-ներկայացում։Խաղի մասնակիցները բաժանվում էին հայկական և պարսկական բանակների։ Պատրաստվում էին դրոշներ և զինանշաններ։ Լինում էին ողբասաց կանայք։ Երթին մասնակցում էր ողջ քաղաքը։Հաճախ էին կատարում կենցաղային թեմաներով թատերախաղեր: Օրինակ, «խնամախոս» գնալու ներկայացումը։Մարաշում հատկապես սիրված էր թլխաղիր կոչվող ներկայացումը: Կանայք բահը կամ թին հագցնում էին կնոջ կամ նորահարսի հագուստին, գլուխը ծածկում զանազան քողերով ու ծածկոցներով։ Այս մարդ-տիկնիկը կոչվում էր թլխաղիր: Այնուհետև տիկնիկին հագցնում էին իրենց զարդերը և կատակերգերի ուղեկցությամբ այն պտտում էին գյուղի թաղերում: Վերջում թլխաղիրը տնկում էին մի բակում և մինչև երեկո շուրջը պարում: Ենթադրվում է, որ «թլխաղիր» անունը առաջացել է «թլոհ», «թլահիլ» բայից, որ «ծաղրել» բայի արմատն է:

Ներկայացումների ժամանակ փակ թեմաներ չկային, այսինքն՝ հոգևորականները և աշխարհիկ մարդիկ ենթարկվում էին ընդհանուր տրամադրությանը:

Դիմակավորում

Բարեկենդանի անբաժանելի մասն է դիմակավորումը։ Մարդիկ հնարավորություն ունեին ծպտվելու և կերպարանափոխվելու։ Հաճախ դա ձգտման կամ բողոքի արտահայտություն էր, մարդկանց սխալները վեր հանելու և սրբագրելու հնարավորություն, հաճախ ուներ նաև չար ոգիներին վախեցնելու նպատակ։

Դիմակավորված կերպարներից էր երեկոյան տներ այցելող մեյմունը, որին Ջավախքում անվանում էին ղադի։

Հաճախ նրանք երեսին ալյուր էին քսում, այծի մազից մորուք դնում, մորթիների շորերի մեջ փաթաթվում և, ձեռքին երկար ձող կամ ակիշ բռնած, մտնում էին տներ՝ վախեցնելով տոնախմբության մասնակիցներին։ Վերջում մեյմունը տանտիրոջից մի ընծա էր ստանում և հեռանում։

Տղաները հագնում էին աղջիկների հագուստ, փոքրերը` մեծերիի, երբեմն էլ` ծաղրածուի: Արտաքինը պետք է հնարավորինս ծիծաղաշարժ լիներ։ Դեմքերին դնում էին ծիծաղելի դիմակներ կամ ներկում մրով, ալյուրով ու ածուխով:

Բարեկենդանի երգեր՝ Աննա Երիցյանի բլոգում: — Ընտրել երգերից որևէ մեկը, պատրաստել տեսադաս՝ երգի բառերի բացատրությամբ, ժամանակակից հայերեն փոխադրությամբ:

Աս տարի-տարի , գալ տարի-տարի

Ամանորյա ընթերցանության շարք

Կարդալ Փիրըլ Ս. Բաքի «Սուրբ ծնունդի օրվա առավոտը»:

Առաջադրանքներ.

• Բնութագրիր Ռոբի ընտանիքի անդամներին՝ հորը, մորը, տղային՝ մեջբերումներ անելով տեքստից:

Ես կարծում եմ , որ Ռոբի հայն ու մայրն նրան շատ էին սիրում  նրանք նվիրված ընտանիք էին իսկ Ռոբն էլ խելացի տղա :

Այս խոսքերը լսելիս, մի ներքին ձայն հուշեց նրան, որ հայրը սիրում է իրեն: Ելնելով հարազատության զգացումից, նա երբևէ չէր մտածել այդ ուղղությամբ: Ոչ հայրը, ոչ էլ մայրը չէին արտահայտում իրենց սերը երեխաների նկատմամբ:

• Արտահայտիր վերաբերմունքդ մոր և հոր զրույցի վերբերյալ՝ Ռոբի աշխատելու մասին:

Իմ կարծիքով երկուսն էլ ճիշտ էին քանի , որ արդեն Ռոբի աշխատելու ժամանակն էր հայրը այդքանը չէր կարողանում հասցնել և հայրը Ռոբի այնքան շատ էր սիրում , որ չեր ուզում իր տղային քնքուշ քունը խանգարի :

• Կարո՞ղ ես բացատրել՝ ինչու՞ Ռոբն այդպես փորձեց նվեր մատուցել:

Որովհետև նա գիտեր , որ հայրը ամեն անգամ իրեն արթնացնելուց ցավ էր ապրում , որ խանգարում է իր տղայի քունը իսկ երկրորդն էլ նա գիտեր , որ այդ ամենը անի հայրը շատ կուրախանա :

• Ամանորյա իրական նվեր — ստեղծագործական աշխատանք:

Ամանորյա իրական նվերը դա կարծում եմ երազանքների  կատարուման պահն է , երազանքներ , որոնք մանկուց ես երազել:Երեխաների երազանքները տարբեր են իսկ մայրիկների ամենա մեծ իրական նվերը դա իրենց երեխան է :Ճիշտ է մեծերը հրաշքների չեն հավատում սակայն իրենց հոգու խորքում դեռ մանուկ են և սպասում են իրեց իրական նվերին , որ ամենա շատն են երազել:Բոլորին ցանկանում եմ , որ այս տարի մեծերի և փոքրերի իրական և անիրական երազանքները իրականություն դառնան:

Կարդալ Հանս Քրիստիան Անդերսենի  «Եղևնին» հեքիաթը:

Առաջադրանքներ.

• Եղևնին մարդու ո՞ր տեսակն է մարմնավորում:

Իմ կարծիքով եղևնին մարմնավորում  էր դժգոհ և ագահ  մարդու տեսակը:

• Երազելով վաղվա օրվա մասին — ստեղծագործական աշխատանք:

Բոլորս էլ ամեն պահ երազում ենք , առանց դրա հնարավոր չէ ապրել: Երազում ենք ամեն ինչի մասին: Երազելով վաղվա օրվա մասին . թե ինչ  է լինելու, ինչպիսին ենք լինելու երբ մեծանանք, մեր ապագայն, նաև երազում ենք , կառուցում շատ ու շատ նախագծեր :Ամեն մարդ իր երազներով կարող է հասնել բարձրունքների : Այդ երազները մեր կյանքում պարտադիր  գործոն են ,ամեն պահ նոր երազներ , որոնք կարող են իրականություն դառնալ : :Մարդիկ կան , որ իրենց երազների համար պայքարում են , որպեսզի հասնեն իրենց նպատակին; Այո , պետք է  երազել ու էլի  երազել……

Կարդալ Շ.Ազնավուրի «Ամանորյա անսովոր ընթրիք» պատմվածքը:

• Ամանորն առիթ է ինչի՞ համար — ստեղծագործական աշխատանք:

Ամանորը ևս ուրախության  առիթ է հատկապես երեխների համար քանի , որ նրանք անհամբեր սպասում են  Ձմեռ Պապին և իրենց նեվերերներին :Մեծերն էլ նույնպես ունեն չիրկնցած երազանքները և հույսեր են կապում Ամանորյա հրաշքների հետ:Ամանորի գիշերը կարող են իրականանալ երազանքներ:Ամանորը առիթ է նոր կյանք սկսելու , վատ դեպքերը անցյալում թողնելով և լավ տարի սկսելու համար:

Մուրացան — Հասարակաց որդեգիրը

 

Պատմվածքը կարդացեք այստեղ:

Կարդալ «Հասարակաց որդեգիրը» պատմվածքի Ա և Բ հատվածները.

• Դուրս բերել Գևորգի մտորումները, դրանց միջոցով բնութագրել հերոսին: Փորձեք համեմատել ձեզ հետ:

 

• «Այս բեռն ինձ համար ծանր չէ. ես սորանից ավելի ծանր ծառայություններ եմ արել Գուստավին, բայց ծանր է արդարև նորա աղջկա ինձ հասցրած վիրավորանքը:Նա դիտմամբարավ այդ բանը, այո՞, դիտմամբ: Նա ճանաչում էր իմ տունը, երևի ճանաչում էր Սոմարյանցի տունը. գիտեր, որ նա մեր դրացին է, նա դիտմամբ հանձնեց ինձ այս ծառայությունը, հասկացնելու համար, որ ես ոչ այլ ինչ եմ, եթե ոչ՝ յուր հոր գործարանի մշակը… Եվ իհարկե, ես մի ողորմելի մշակ եմ, իսկ ինքը հարուստ գործարանատիրոջ աղջիկ… Ա՛խ, ուր էր թեես էլ հարուստ լինեի…»:
• Գևորգը երկար նայում էր հարուստ մարդիկների ուրախությանը և ինքն իրեն շշնջում էր. «Ահա՛ ինչ կնշանակե հարուստ լինել, շատ փող ունենալ: Եվ ես հարյուր տարի էլ եթեապրեի այսուհետև, դարձյալ Սոմարյանցի դահլիճի ներսը ոտք դնել չէի կարող: Ախր ի՞նչ մարդիկներ ենք մենք, չէ որ աստված մեզ ստեղծել է միայն բախտավոր հարուստներինծառայելու համար: Ես և Սոմարյանցի տղան միասին էինք կարդում, ես նորանից ավելի լավ էի կարդում և նորանից ավելի շուտ ավարտեցի: Բայց որովհետև աղքատ էի, ես գնացիդարբին Գուստավի մոտ արհեստ սովորելու, իսկ նա մտավ գիմնազիոն, այժմ էլ նա ուրախանում է յուր հարուստ հոր հյուրերի հետ: Իսկ ես, իբրև մշակ, մի վերստհեռավորությունից շալակել բերել եմ նրանց վանդակները: Իհարկե, Շառլոտայի նման գեղեցիկ աղջիկները Սոմարյանցի տղին կսիրեին, իսկ ինձ վրա կծիծաղեին, շատ բնականէ…»:

 

• Գևորգը խելացի , համեստ և լավ երգիչ է:Նա վիրավորանքները և բարկությունը տանել չեր կարողանու բայց եթե իրեն վիրավորում էին նա ձայն չեր հանում:Ես Գևորգին  նման եմ ընդհամենը համեստությամբ և խելացի լինելով այդքան էլ լավ չեմ երգում բայց վիրավորանքները և բարկությունը տանել չեմ կարողանում եթե ինր-որ մեկը ինձ վիրավորում է  ես հետ պատասխան  եմ տալիս Գևորգի նման լուռ չեմ մնում :

 

• Բացատրել հետևյալ բառերը.
• անխտիր- Առանց խտրության, առանց ջոկողության
• անկողմնապահություն-Անկողմնապահ լինել
• զղջալ-Ափսոսալ, ցավ զգալ մի բան արած կամ չարած լինելու համար, փոշմանել, 
• անհաճո-Ոչ հաճելի, տհաճ
• հուշիկ-Հիշողություն, հուշ
• շլացնել- Արևի՝ լույսի ցոլքով աչքերը բռնել՝ շաղվացնել՝ մթեցնել
• հառաչ-Որևէ բանի տխուր՝ տխրագին ձայն
• հանդգնություն-Համարձակություն, խիզախություն

 

Կարդալ «Հասարակաց որդեգիրը» պատմվածքի երրորդ մասը և կատարել առաջադրանքները:

• Բացատրել հետևյալ բառերը և կապակցությունները.անկարելի է- Ոչ թույլատրելի էհանձն առնել- Իր վրա վերցնելդպրոցի վերակացու- դպրոցի հսկող՝ հետևող պաշտոնյափականագործ-պատրաստող, հավաքող և նորոգող արհեստավորօրնիբուն-Ամբողջ օրըթամաշա անել-Ներկայացնելմելամաղձիկ- ընկճված տրամադրության մեջ գտնվողչնաշխարհիկ- գեղեցիկ, անզուգական, աննման:
• Գրել տրված բառերի երկուական հոմանիշ.թախանձանք-աղերսանք, պաղատանքխանդաղատանք- գուրգուրանք, սերուշիմ-մտառու, բանիմացչարաչար-Չար, դաժանպարկեշտ-Համեստ, ամոթխածգողտրիկ-Հաճելի, դուրեկանբեկբեկուն-դյուրաբեկ, փխրուն:
• «Մայրիկ, կարծում ես, թե ես նորա համա՞ր եմ մտածում, — պատասխանում է Գևորգը, — թե ինչու՞ Գուստավի աղջիկն ինձ չէ սիրում, բնա՛վ, ինձտանջում է միայն այն բանը, թե ինչու՞ մենք աղքատ ենք, որ միփականագործի աղջիկ ինձ վերա ծիծաղի և Սոմարյանցի ծառան այդքանկոպտությամբ գոռա ինձ վերա: Ահա այս է ինձ սպանողը: Ես տեսնում եմ, թե արհեստավորը որքան ողորմելի մարդ է աշխարհի մեջ: Եվ եթե դուք թողնեիք ինձ գործակատար լինել…» — համաձա՞յն ես այս մտքի (երկու պատասխանի դեպքում էլ հիմնավորիր): Եթե գործակատար լիներ, արդյո՞ք խնդիրներ չէր ունենա:

Ինձ թվում է , որ  երկու դեպքու էլ նա խնդիրներ կունենա քանի , որ դա իր ճակատագիրն է Աստված է այդպես ստեղծել իր կյանքը խնդիրներով լի:

• Կարող ես պատմել մի դեպք, երբ քո առաջ է բացվել այնպիսի հնարավորություն, որը կյանքդ կարող է փոխել: Ինչ զգացողություններ ես ունեցել այդ պահին:

Ես երբեք չեմ ցանկացել փոխել կյանքս, քանի , որ ես գոհ եմ իմ ներկայիս կյանքից:Երևի թե հնարավորություն եղել է , բայց ես ուշադրություն չեմ դարձրել  դրան, որովհետև ինձ պետք չեր փոխել իմ կյանքը:

Կարդալ «Հասարակաց որդեգիրը» պատմվածքի չորրորդ մասը (մինչև՝ Բոլոր հրավիրյալներն ուրախությամբ ընդունեցին այդ առաջարկությունը ևդատարկեցին բաժակները:) և կատարել առաջադրանքները:

• Սոմարյանցի տանը հավաքվածներն ի՞նչ էին մտածում երգչի ու բանաստեղծի մասին: Համեմատիր մեր իրականության հետ, նշիր նմանություններ, տարբերություններ:

Առաջին անգամ կարդալուց ինձ թվաց ,թե՛ Գևորգի  լավ  երգելու համար էին   բոլորը բացականչում  ուռաա՜՜՜, բյաց այդպես չէր ,պարզապես  հյուրերը հարբած էին :Եթե նրանք հարբած չլինեին, չեմ կարծում , որ այդքան , ուրախ լինեին քանի , որ նրանց համար Գևորգը պարզապես  աղքատ  մեկն էր : Գևորգն   ուներ մեծ  տաղանդ, նա շատ լավ էր երգում և այդ օրը, վերճապես իրականացել էր նրա  երազանքը ՝ երգել :

• «Պարոննե՛ր, մեր ազգն այժմ աղքատ է մեծ մարդիկներով և դորապատճառը մենք ինքներս ենք: Որովհետև, ո՞չ թե ազգն է ամուլ, որ չէ ծնումայդ տեսակ մարդիկներ, այլ մենք, ազգի անդամներս ենք մեղավոր, որ նրածնածները չենք խնամում:» — Տաղանդավոր մարդը կարիք ունի՞ խնամքի, օգնության: Գրիր կարծիքդ այս մտքի վերաբերյալ՝ հիմնավորելով և դրական, և ժխտական պատասխանդ:

Համաձայն եմ կարծիքի հետ քանզի ես նոյնպես գտնում եմ , որ ներկայիս աշխարհը ինչպես առաջ մշտապես ուշադրություն են դարձրել ոչ թե մարդու  տաղանդին այլ մարդու ձեռքի գումարի :Ցավալի է նշել , որ չեն բացահայտվում տաղանդավոր մարդիկ , և առաջ են գնում հիմարները քանի , որ նրանք գումար ունեն:Կցանկանայի , որ մարդիկ լինեին ավելի խելացի և ճանապարհ հարթեին տաղանդավոր մարդկանց , քանզի, իմ կարծիքով նրանք են մեր ապագան:

Ամփոփում.

• Կարդալ պատմվածքը մինչև վերջ:
• Նշել առնվազն երկու հանգամանք, որոնք հերոսի ձախողման պատճառ դարձան, հիմնավորել դրանք:

Գևորգի ձախորդությունների պտճառն իր չքավորությունն  էր, նա իրեն , որպես մարդ չէր գնահատում և ծգտում էր նմանվել հարուստներին ,չհասկանալով ,որ մարդ լինելը  հարստության մեջ չէ : Չքավորությունը կուրացրել էր նրան , որի վառ պատճառը երևում էր թերահավատությունն ու թերարժեքությունն իր անձի հանդեպ:

• Հեղինակը մեղադրում էր (ընտրիր պատասխանը և պատճառաբանիր).
  1. տղային
  2. հասարակությանը
  3. տղայի մորը

• Դու մեղադրում ես (ընտրիր պատասխանը և պատճառաբանիր).
  1. տղային
  2. հասարակությանը
  3. տղայի մորը

Հեղինակը  մեղադրում էր տղային նաև ես , քանի , որ իր կյանքում արել էր շատ սխալներ նաև չքավորությունից դրթվելով և ուզում է ասել , որ երբք նման քայլեր չանեք ձեր կյանքում :Մարդ իր կյանքը կարող է  վայելել ընդհամենը մեկ անգամ մինչև մահ:

• Հասարակությունը օգնում է, թե վնասում — ստեղծագործական աշխատանք:

Նախ դա կախված է թե ինչ հասարակության կամ միջավայրի մեջ ես դու ապրում:Ճիշտ է , եթե քո հասարակության գերակշռող մասը անկիրթ ու տգետ մարդիկ են, բնականաբար հասարակությունը կլինի հիվանդ և քեզ համար շատ դժվար կլինի գոյատևել  կամ պայքարել այդ հասարակության մեջ : Կարծում եմ դու ինքդ ես ընտրում հասարաությունից քեզ հարմար միջավայր , քեզ հասկացող ու հավասար մարդկանց:Եվ մեր երկրում պետք է յուրաքանչյուր մարդ այնպես կիրթ ու մաքուր ապրի  , որ հասարակությունն էլ  լինի անվնաս:

Թիմ Թալեր կամ վաճառված ծիծաղ

Ջեյմս Քրյուս (1926-1997թթ.) — գերմանացի մանկագիր

 

Վիպակը կարդացեք այստեղ:

 

Կարդա առաջին գլուխը և կատարիր առաջադրանքները.

• Բացատրիր բառերը բառարանի օգնությամբ.
• նրբանցք-փոքրիկ փողոց
• լղար-նիհար
• կարծեցյալ- սուտ, կեղծ
• սալարկված-
• անպատկառ-անամոթ
• տաշեղ-փայտը տաշելիս առաջացած մանր շերտեր
• տանուլ տալ-պարտվել
• հանդուգն-համարձակ
• ստահակ-ստախոս
• շնչասպառ-շնչակտուր
• պոռթկում-Որևէ բանի հանկարծական ու բուռն դրսևորում
• միտում-Ձգտում, նպատակ
• շշպռել- Խիստ խոսքեր ասել, խիստ կերպով մեկին պատասխանել, ամոթանք տալ
• գժտվել-Իրար հետ կռվել
• սողոսկել-Ներս սահել՝ թափանցել
• մղձավանջ-Ծանր՝ տանջալից երազ
• սրտաճմլիկ-Սիրտը ճմլող՝ ճնշող
• լալկան- Շարունակ լացող, ամեն մի չնչին բանից լացող
• համակել-տիրել
• պճնված-?
• Նրանք, ովքեր մեծ և հարուստ քաղաքում քիչ փող ունեն, հաճախ դառնում են մռայլ և նախանձ: — Համաձայն ես այս մտքի հետ. ինչու: Եվ պատճառն այստեղ մարդիկ չեն, այլ՝ նրբանցքները: — Ինչ կապ ունեն նրբանցքները մարդու հոգեվիճակի հետ:

Այո ճիշտ է նրանք, ովքեր մեծ և հարուստ քաղաքում քիչ փող ունեն, հաճախ դառնում են մռայլ և նախանձ քանի , որ նրանք նախանձում են այն մարդկանց ովքեր գումար ունեն այդ նախանձնել մարդկանց դարձնում է մռայլ և նրբանցքի նման սահմանափակ ու նեղ , սակայն դա կապված է նաև մարդու էությունից ու մարդու տեսակից:

• Բայց քանի որ, բարեբախտաբար, այնուամենայնիվ կիրակիներ կան, նա մնաց սովորական տղա: — Կիրակիներն ինչո՞վ էին բախտավորություն, և որն է սովորական տղա լինելու երջանկությունը:

Կիրակի օրերին , իմ կարծիքով, Թիմը մնում էր ինքն իր հետ, ապրում էր յուրովի, այդ պատճառով էլ նրա համար կիրակի օրերը  բախտավորություն էին:

• Թիմը դարձել էր ինքնամփոփ և հպարտ, չափազանց հպարտ: Միայն այդ կերպ նա կարող էր պաշտպանվել խորթ մոր հարձակումներից: — Ինչպե՞ս է հպարտությունը պաշտպանում մարդուն հարձակումներից:

Հպարտ երևալով դիմացի մարդը խուսափում է շփվել,  և այդ էլ փրկում է Թիմին խորթ մոր հարձակումներից:

Երկրորդ գլուխ, առաջադրանքներ.

• Գրել տրված բառերի հոմանիշներ.
• ցնծալ-ուրախանալ
• մտախոհ,
• վճիռ- Դատավճիռ
• գաղտնաբար-գաղտնի
•  խցկել-մտցնել
• թուխ-թխագույն
• կարկամել-կծկել
• տատանվել-օրորվել
• հեկեկալ- ողբալ
• խռպոտ-խզված
• լողլող-բարձրահասակ ու նիհար
• ճաղատ- քաչալ
• փարթամ-խիտ /մազեր/
• քրքջալ-բարձրաձայն ծիծաղել
• հազվագյուտ-հազիվ գտնվող
• ծլկել-փախչել
• ընկճվել-հուսահատվել
• տաղտկալի-ձանձրալի
• Թիմն ինքն էլ չգիտեր, թե ինչու՞ ծիծաղեց, բայց այդ մասին նա չէր էլ մտածում: Նա դեռ այն հասակում չէր, երբ մարդիկ շատ են մտածում իրենց անձի ու իրենց արարքների մասին: — Իսկ քո կարծիքով ինչու՞  նա ծիծաղեց:

Այս տողերում թիմը հիշում է հորը ասած խոսքերը քամու մասին, ամբոխի մեջ զգում է հոր ներկայությունը , հոր սերը և խրատները և հետ այդ կարոտից Թիմը սկսում է բարձրաձայն ծիծաղել:

• Ուրախությունն ու վիշտը միշտ կողք-կողքի են ապրում: — Մեկնաբանիր այս միտքը՝ համաձայնելով կամ հերքելով այն:

Համաձայն եմ քանի  , որ այս երկու զգացմունքներն էլ լրացնում են մեկը մյուսին:

Երրորդ գլուխ, առաջադրանքներ.

• Բացատրիր բառերը բառարանի օգնությամբ.սողոսկել-սողալ
• սլանալ-շատ արագ վազել, վազել
• նպաստել-ինչ-որ բան օգնել
• սևեռուն-անթարթ
• հեգնաբար-Հեգնական կերպով, հեգնելով
• կկոցել-աչքերը մինչև վերջ չբացել
• խարդախ-ոչ արդար
• խոժոռել-Հայացքը՝ դեմքը՝ աչքերը խոժոռ դարձնել, խոժոռ արտահայտություն տալ
• չարախնդալ-չար ծիծաղել
• վհատվել-նեղվել
• պատկառելի-Մեծ հեղինակություն՝ հարգանք վայելող, պատվավոր
• անախորժություն-տհաճություն, անշնորք արարք
• համակրելի- գրավիչ
• նվաճել-հաղթել
• ջանք-քրտնաջան աշխատել
• ստանձնել-ընդունել
• ժլատ-ագահ
• չարաբաստիկ- չար բան կամեցող
• Նեղ նրբանցքներում, որտեղ մեծահասակները ստիպված են կամա թե ակամա հաշվել յուրաքանչյուր կոպեկը, երեխաները վաղ են սկսում  լուրջ վերաբերվել դրամին: — Մեծերի պահվածքը քե՞զ ինչին է ստիպում լուրջ վերաբերվել: Պատմիր այդ մասին:

Մեծերը միշտ աշխատում են երեխաներին զերծ պահել առորեական հոգսերից դժվարություններից:

• Այդպես չի լինում, որ մարդու բախտը միշտ բերի: — Բոլորս էլ գիտենք այդ մասին, իսկ ժողովրդական իմաստությունը ասացվածքներ ունի այս մտքի վերաբերյալ. գտիր դրանք և հավաքիր:

1. Աղվեսի բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է:
2. Առուն թռի նոր ասա հոպ:
3. Ամեն փայտ շերեփ չի դառնա, ամեն սար՝ Մասիս։
4. Անձրևից փախան՝ կարկուտի տակ ընկան:
5. Բախտը մի անգամ է այցելում։
6. Գետն ամեն անգամ գերան չի բերի։
7. Պապն ամեն անգամ գաթա չի ուտի:

• Նա նորից սկսեց հաճախ ծիծաղել իր նախկին մանկական ծիծաղով … — Ինչպե՞ս էր փոխում ծիծաղը Թիմի կյանքը: Ընդունու՞մ ես ծիծաղի զորությունը. ինչու՞մ է այն կայանում:

Իմ կարծիքով նրան ծիծաղը ավելու ու ավելի էր հիշեցնում հերը և այդ օրերի ուրախությունները նա համ ուրախանում էր համ տխրում և իր սիրտը լցված էր կարոտով հոր նկադմամբ:

Չորրորդ գլուխ, առաջադրանքներ.

• ծլկել- սուսիկ-փուսիկ փախչելառարկություն-հակառակություն, ընդդիմախոսություն, ընդդիմությունհանդուրժել-դիմանալջրհան-ջուրը քաշող՝ հանող՝ ծծողկայան- կանգ առնելու տեղ, հանգրվանբեկբեկուն-փխրունհապաղել- ուշանալ, դանդաղելմտախոհ-մտածմունքների մեջ սուզվածանփութություն-ցրվածություն
• Քո կարծիքով գործարքը հավասարապես փոխշահավե՞տ էր, թե՝ ոչ. ինչու՞:

Իմ կարծիքով շահավետ չէր քանի , որ այդ մարդիկ մի տեսակ ինձ դուր չեկան իրենք ինչոր վատ բան էին մտածել Թիմ գլխին :

• Մեղադրիր կամ արդարացրու տղային՝ պայմանագիրը ստորագրելու համար:

Ես մեղադրում եմ Թիմին , որ ստորագրեց այդ պայմանգիրը քաին , որ  այդ մարդիկ տարօրինակ էին և ես այդ մարդկանց չեի վստահի :

Հինգերորդ և վեցերորդ գլուխները կարդալ հանգստյան օրերին:

Յոթերորդ գլուխ, առաջադրանքներ.

• Աշխատանք բառարանով — քոնձրոտած — քրքրված, մաշված
  վարգաձի — Վարգով ընթացող ձի, վարգելու վարժ ձի:
  մթագնել — Մութով պատվել՝ ծածկվել:
  կաթնահունց — Կաթով հունցած խմորեղեն, կաթնահաց:
  փնովել — Վատաբանել
  իսպառ — Բոլորովին, մինչև վերջ:
  ներբան — Ոտքի տակի մասը՝ կաշին:
  անարգել — Անարգանք հասցնել մեկին, վիրավորել, անպատվել:
  հանդգնել — Հանդգնություն անել՝ ցուցաբերել, համարձակվել:
  քմահաճույք — Մեկի կամայական ցանկությունը, այն, ինչ որ մեկը ցանկանում է, առանց հաշվի առնելու իրադրությունը՝ հանգամանքները՝ շրջապատի կարծիքը ևն, կապրիզ:
  ողջամիտ — Առողջ միտք ունեցող, առողջ դատողություն ունեցող, առողջամիտ:
  յունգա — նավաստի աշակերտ
  պարփակվել — Պարփակել
• Հարստությունից, միևնույնն է, ոչ մի ուրախություն չպետք է սպասել: — Արդյո՞ք հարստությունը ուրախություն չի բերում. մեկնաբանիր այս միտքը:

Հարստությունը հարաբերական հասկացություն է նայած թե դու ինչ ձևով ես հարստանում օրինակ ՝կաշառակերությամբ , գողությամբ և այդ մարդիկ որոնք այդպես են հարտացել իրենց ամբողջ կյանքը ապրում են վախը սրտում :

• Նա իր ծիծաղը փոխեց մի բանի հետ, որն իրեն բոլորովին պետք չէր: — Եթե անհրաժեշտ չլիներ, Թիմը չէր գնա այդ քայլին. ուրեմն ինչու՞ համաձայնեց:

Նա համաձայնեց որպեսզի կարողանար պահեր իր ընտանիքը :Բայց խորթ մայրը այդքանից հետո ուշադրություն չեր դարձնում և Թիմը տխուր էր քանի , որ խորթ մասյրը այդ գումարով գնում էր չպետքական բաներ այդիսկ ապտճառով  Թիմը չպետքեր իր ծիծաղը չվաճառեր որպեսզի  միքիչ ուրախ լիներ:

• Ամենաբարդ բաները երբեմն շատ պարզ են դառնում, եթե նրանց մասին խոսում ես որևէ մեկի հետ: — Համաձայնիր կամ հերքիր այս միտքը՝ հիմնավորելով պատասխանդ:

Իհարկե ճիշտ է քանի , որ եթե մարդ կիսվում է իր ընկերների կամ ծնողների հետ  ամենաբարդ իրավիճակների մասին նա ավելի թեթևանում է և իրեն ավելի լավ է զգում :

Ութերորդ, իններորդ, տասներորդ գլուխները կարդալուց հետո ամփոփել վիպակը՝ ելք առաջարկելով Թիմ Թալերին:

Կառաջարկեմ ինչպես իր սիրտն է թելադրում այդպես էլ անի քանի , որ նա ուզում է ամեն գնով ետ բերի իր ծիծաղը, որովհետև հենց այդ ծիծաղն է իր կյանքի իմաստը: Նրան խորհուրդ կտայի, որպեսզի իրեն միշտ ուժեղ զգար , կամքով  ուժեղ լիներ : Բայց միևնույն ժամանակ նաև զգոն լինել ,մինչ զգացմունքներին տրվելը և եթե ինչ-որ մեկին օգնելը, որովհետև  նա իր ծիծաղը փոխեց փողի հետ չմտածելով իր մասին, թե այդ քայլից հետո ինչի առջև կկանգնես հանուն ուրիշների:

Գլուխ տասնմեկերորդ, առաջադրանքներ.

• Ես գնահատում եմ իմ ծեր, պարզամիտ, հիմար, բարի աչքերը, շատ ավելի, քան աշխարհի բոլոր հարստությունները: — Ինչը չես փոխի քո մեջ աշխարհի բոլոր հարստություններով:

Ինձ համար շատ կարևոր է երբ մարդ ոնենում է իր սեփական կարծիքը ցանկացած պարագայում:Ճիշտ է , պետք է  լինես ուշադիր և լսող շրջապատի հանդեպ, բայց միրնույն ժամանակ երբեք չկորցնես քո Ես-ը  և լինես կայուն:

Գլուխ տասներկուերորդ, տասներեքերորդ, առաջադրանքներ.

• — Փորձիր քնել, Թիմ, անկողնում մտածելը — դատարկ գործ է: — Համաձա՞յն ես:

Հմաձայն չեմ քանի , որ անկողնում աչքերը փակ մտածելը դատարկ գործ չե , որովհետև դու աչքերտ փակում ես ու  ընկնում ես երազանքների և մտքերի հետևից:

• Բարոնից չվախենալու ճի՞շտ ձև ընտրեց Թիմը. բացատրիր:

Իմ կարծիքով չպետք է Թիմը վաեխենա Բարոնից քանի , որ նա գիտի , որ ընքը ճիշտ ուղու վրա է:

Գլուխ տասնչորսերորդ. առաջադրանքներ

• Նա, ով չի կարող ծիծաղել, չի կարող և երգել: — Մեկնաբանիր այս միտքը:

Ես կարծում եմ ,որ երկուսն էլ իրեց գույները ունեն :

• Երբ արև ճառագայթներն ընկնում են դեմքիդ, ի՞նչ անուրջներ (պատկերներ, մտքեր, զգացողություններ) են քեզ համակում:

Երբ արևի ճառագայթները ընկնում են ինձ վրա ես ավելի շատ ջերմություն եմ զգում կարծես ընկել եմ արևի աշխարհը , որտեղ քեզ միայն արևն է շրջապատում:

Գլուխ տասնհինգերորդ, տասնվեցերորդ. առաջադրանքներ

• Այժմ, նույնիսկ պարտություն կրելով, ես մնում եմ հաղթող՝ ես ծիծաղում եմ: — Այդպե՞ս է. ինչու՞:

Իմ կարծիքով կապչունի դու հաղթել ես կամ պարտվել դա քո կյանքի վերջը չի դու միշտ պետք է ուրախ լինես քանի, որ կգա ժամանակ երբ դու կհաղթես:

Գլուխ տասնյոթերորդ. առաջադրանքներ

• Հարստությունը պարտավորեցնում է որոշակի քաղաքավարություն: Շատ կարևոր է մարդկանց տարածության վրա պահելը: — Ինչպե՞ս ես հասկանում այս միտքը. համաձա՞յն ես:

Դա կապչունի հարուստ ես չե ոչ դու պետք է միշտ քաղաքավարի լինես ամեն ինչը միշտ չափի մեջ:Մարդ պետք է քաղաքավարի լինի , որովհետև հենց նա ցույց է տալիս իր արարքները և իր դաստիրակությունը:

Գլուխ տասնիններորդ. առաջադրանքներ

• Այն, ինչին չես հավատում, իրականում չկա: — Մեկնաբանիր:

Այս միտքը ուզում է ասել , որ եթե դու ինչոր բանի սրտանց հավատում ես ապա այդ երազանքդ անպայման կկատարվի:

• Սովորեցրու ինձ ծիծաղել, փրկիր իմ հոգին: — Գտիր ասացվածքներ ծիծաղի մասին:

Ծիծաղում է նա ով վերջում է ծիծաղում:

Գլուխ քսաներորդ, քսանմեկերորդ.

• Առանձնացնել դրվագ (դրվագներ) կամ միքտ (մտքեր), որը քո կարծիքով կարելի է վերլուծել: Վերլուծությունը թողարկիր բլոգում:

Նա հիշեց Համբուրգի տիկնիկային թատրոնում լսած մի նախադասություն՝ «Այդպես է մարդը բնության՝բ օժտված, երբ ծիծաղելի է, կարող է ծիծաղել»։

Իհարկե այդպես է եթե ինչ որ ծիծաղելի բան է տեղի ունենում , ինքստինքյան մարդ ծիծաղում է :

Գլուխ քսաներկուերորդ, քսաներեքերորդ.

• Առանձնացնել դրվագ (դրվագներ) կամ միքտ (մտքեր), որը քո կարծիքով կարելի է վերլուծել: Վերլուծությունը թողարկիր բլոգում:

Լուծումը մեր քթի տակ էր, բայց մենք այն չտեսանք,— ծիծաղով բացականչեց բարոնը։

Իհարկե մեր կյանքի դժվարության բոլոր լուծումներն էլ մեր դիմաց կանգնած են ուղակի մենք չենք տեսնում և ուրիշ լուծում ենք փնտրում:

Գլուխ քսանչորսերորդ, քսանհինգերորդ.

• Առանձնացնել դրվագ (դրվագներ) կամ միքտ (մտքեր), որը քո կարծիքով կարելի է վերլուծել: Վերլուծությունը թողարկիր բլոգում:

Մանրուքներում ես միշտ բծախնդիր եմ։

Կցանկանայի , որ ներկայիս կյանքում էլ մարդիկ չանտեսեին  մանրուքները , որովհետև կարծում  եմ , որ կյանքի , ապրելակերպի  բուն իմաստը արմատը հենց մանրուքներն եմ և հետևաբար պետք է մանրուքներում լինել բծախնդիր::

 

Ավարտել վիպակը, «Իմ գրադարանը» բաժնում թողարկել վիպակի վերլուծությունը՝ ասելիքը, գլխավոր հերոսի կերպարը, ինչու խորհուրդ կտաս, որ կարդան (չկարդան):

Վիպակի ասելիքը այն է , որ եթե ուզում ես ինչոր բանի հասնել պետք է միշտ առաջ գնաս և խորհուրդ ստանաս այն մարդկանից , ովքեր իրականում ուզում են քեզ օգնել, մի թող , որ քեզ շահագործեն և մի թող , որ քեզ անտեսեն և միշտ ուժեղ եղիր : Վիպակում ուզում էր ասեր , որ երբեք Թիմի պես չվարվեք այսինքն ինքդ քեզ զողոհության մի տուր հանուն քեզ այն մարդկանց ովքեր չեն ցուցաբերում նույն վերաբերմունքը քո նկատմամբ :Ես խորհուրդ կտամ , որ բոլորն էլ կարդան այս վիպակը քանի , որ դու այս վիպակից ստանում ես  շատ ու շատ խորհուրդներ , ու գիտելիքներ որոնք հետագայում քեզ պետք կգան քո ամբողջ կյանքի ընթացքում , և չես կրկնի այն սխալները որոնք առկա են վիպակում ;

Սեղծագործական աշխատանք (6-8 նախադասությամբ)՝ — Ծիծաղ և փող:

Ծիծաղ և փող ընդհանրապես հարաբերական չէ : Չեմ կարծում , որ միայն փող ունենալու դեպքում կարող ես լինել երջանիկ, պարզապես պետք է  ընդունել, որ նյութականը զուտ ապրելամիջոց է,դրանից ոչ ավելին, դրանից էլ ելնելով փողը երջանկություն չէ :Միայն գծուծ մարդիկ են , որ փողը իրենց երջանկությունն են համարում :Բայց այդ փող կոչվածը ընդհամենը թղթի կտոր է որով նաև հիմա մարդիկ ապրում են :Իսկ հարուստները դրանով ուրախանում , պահում և գուրգուրում են :

Ստեփան Զորյան

Պատմվածքներ

«Տխուր մարդիկ» ժողովածուից

 

 

 

 

Մայթերի վրա

Առաջադրանքներ

• Բառային աշխատանք —
• զառամ-Տարիքն անցկացրած, խիստ ծեր
• խռիվ-Ծառերի՝ թփերի չոր ճյուղեր
• ճիտք-Կոշկի՝ գուլպայի ևն վիզը՝ սրունքի վրա եկող մասը
• կաղապար-Նմուշ, որից հանում են ձև՝ մի այլ նյութով ձուլելու կամ վերարտադրելու համար:
• անախորժ-Անդուր, անդուրեկան, անհաճ,
• արևառ-Արև առած, արևից այրված՝ թխացած
• ճռվողել-Ծլվլալ, ծվծվալ, ճլվլալ, ճկճկալ, գեղգեղել, դայլայլել, կարկաչել
• բանուկ-Շատ երթևեկություն՝ հաճախորդներ ունեցող
• քրթմնջալ-Քթի տակին փնթփնթալ:
• կռան տակ-?
• կարծր-Պինդ, ամուր
• Երբև հետևե՞լ ես մուրացկանների  վարքագծին. ի՞նչ ես նկատել:

Հետևել եմ թե ոչ , բայց  օրինակ տեսել եմ կան մուրացկաներ որոնք առավոտվանից միչ գիշեր մուրացկանություն են անում իսկ գիշերը իրենց ետևից մարդիկ են գալիս և լավ ավտոմեքենայով տանում նաև կան մուրացկան հարբեցողներ , որոնք գումար են հավաքու և խմիչք գնում :

• Ով էր այս պատմվածքում տխուր մարդը (կամ գուցե մարդիկ):

Այս պատմվածքի բոլորնել տխուր էին քաին, որ նաև այս պատմվածքը «Տխուր մարդիկ» ժողովածուից է բայց ամենա տխուրը այն  մարդն էր , որ պատուհանից նայում էր և  պատմոում այդ ամենի մասին նաև նա այդ  ամենը տեսլ է և զգացել թե ինչպես են մարդկանց խաբում :

«Ջերմաչափը»

Առաջադրանքներ

• Բառային աշխատանք
• միակերպ-Իրար նման, միանման
• վտիտ-Նիհար
• եղյամ-Աստղանման սառցային բյուրեղների ձևով գետնի բույսերի առարկաների վրա նստող մթնոլորտային տեղում
• հետզհետե-Հաջորդաբար, իրար ետևից
• ամուրի-Դեռևս չամուսնացած չափահաս մարդ կամ կին
• դիցուք-Ենթադրենք, ասենք թե, դնենք թե
• հեգնել-Ծաղրել մեկին կամ մի բան
• գավիթ-Ցանկապատած կամ պարսպապատած տեղ՝ շենքի (տան, տաճարի ևն)առջև, բակ
• վերակացու- Որևէ բանի հսկող՝ հետևող պաշտոնյա
• Վրիպել-սխալվել
• դավադիր-Չարիք պատճառող
• հարկավ- Անշուշտ, անկասկած
• Պրպտող-խուզարկել , որոնել , փնտրել
• ավար-Պատերազմի ժամանակ թշնամուց գրավված ամեն ինչը,
• հանդուգն-  Համարձակ, վտանգներն արհամարհող, խիզախ
• այլայլված-?
• խզել-կտրել,ինչոր բանին վերջ դնել
• ողորմելի-Խղճալի, խիղճ՝ գութ շարժող, գթալու արժանի: Ողորմելի այրի՝ ծերունի
• սեպաձև-Սեպի ձև ունեցող, սեպի նման՝ սեպի ձևով
• Բացատրիր հետևյալ դարձվածքների իմաստը —
• սուր աչք-սրատես , դարձել էր միս ու արյուն,
• ականջի կողքով անցկացնել-հարևանից իմանալ մեկի կարծիքը մի բանի մասին
• երես տալ-մեկին շատ սիրելուց քմահաճ ,կամակոր դրձնել
• Սուր, ականջ, երես բառերով ուրիշ դարծվածքներ գտեք՝ բացատրելով դրանց իմաստը-
• Ականջը կախել-գաղտնի խոսակցություններ լսել
• Սուր բարձրացնել-կռվի դուրս գալ հարձակվել
• Երեսին ասել -առանձ քաշվելու դիմացինի արատները ասել:
• «Կարգ ու կանոն» ասելով՝ ի՞նչ էր հասկանում ծեր խոհարարը: Իսկ դու՞ ինչ ես պատկերացնում «կարգ ու կանոն» ասելով:
• «Կարգ ու կանոնը» նրա մեջ, կարծեք, դարձել էր միս ու արյուն, նույնիսկ կերակուրների մասին խոսելիս՝ ասում էր, «կարգ ու կանոնով կերակուրներ», իսկ երբ իր բրդոտ կատվին, որին միշտ թրջած հաց էր ուտեցնում, տեսչի տունը գնալու համար պատժում էր, և մատը թափ տալով կրկնում.— Կարգ ու կանոնով եղիր, անպիտա՛ն, կարգ ու կանոնով։ Իմացիր ում տանն ես գտնվում։ Ամեն տուն չի կարելի մտնել։Ծեր խոհարարը այն աստիճան էր տարվել իր կորգու-կանոնով , որ նույնիսկ կատվին էր ստիպում որ ապրի կարգու-կանոնով :Ես սիրում եմ ամեն ինչ բայց չափի մեջ:
• Ով էր այս պատմվածքում տխուր մարդը (կամ գուցե մարդիկ):Ամենա տխուր մարդը դա խոհարարներ քանի , որ նա  ազատվեց աշխատանքից իր այդքան տարվա դպրոցի կարգու -կանոնը մեկ վարկյանում վերացավ նա  տխուր տխուր բարձրաձայ ասել-ով գնում էր ՝Կերթամ ,կերթամ և այս դպրոցի կարգու-կանոնը կխախտվի:

Ձմռան գիշեր

Առաջադրանքներ

• Բառային աշխատանք —
• հատ-ընդհատ-հատիկ առ հատիկ
• տնքալ-Հառաչել, տնքոց հանել
• անդիմադրելի-Որին չի կարելի դիմադրել
• խռնվել- Իրար վրա գալ՝ թափվել
• ճրրալ-Տնքալ
• երերալ- Մեղմորեն այս ու այն կողմ շարժվել՝ տարուբերվել՝ տատանվել
• խաղացկուն-թռվռուն, աշխույժ, շատ շարժունդժկամ-
• հերու-Անցյալ տարին, ընթացիկ տարվա նախընթաց տարին
• տայաղ տալ-?
• արխ-Առու
• թոնթորալ-Տրտնջալ, նվնվալ
• Ի՞նչ կարող ես ասել վերնագրի մասին.ինչպե՞ս է այն լրացնում հեղինակի ասելիքը:

Ես վերնագիրը կարդալուց ուրիշ բան էին ակնկալում :Հեղինակը ճիշտ էր ընտրել վերնագիր քանի , որ ձմռան գիշերը այդ մարդը խոսում ր ուրիշների դժբախտության մասին:

• Ինչու է պատմվածքի հերոսին հեղինակը համարում «տխուր» մարդ:

Այս պատմվածքի ամենա տխուր մարդիկ էին  Հակոբը և դերձակ Մինասը :Հաոբը տխուր էր քանի , որ նա  խոսում էր կնոջ հետ բայց կինը իրեն չեր լսում միայն ուզում էր քնել , նա մատնվում էր անդրբերության :Իսկ դերձակ Սինասը տխուր էր  քանի , որ լավ չէին ապրում  , ինքը կաղ էր չեր կարողանում  նորմալ աշխատել և կարելի է ասել փնփնթան կին ուներ և հինգ երեխաներ , ոնց է պահում այդ երեխաներին եթե գումար չունի:

Կարդալ Անտոն Չեխովի «Հաստլիկն ու նիհարը» պատմվածքը, զուգահեռներ անցկացնել Ստ.Զորյանի պատմվածքների հերոսների հետ:

Իմ կարծիքով նման չէ քանի , որ Անտոն Չեխովի «Հաստլիկն ու նիհարը» պատմվածքի Նիհարը նախանձում է հաստլիկին քանի, որ նա ուներ բարձր պաշտոն իսկ  Ստ.Զորյանի պատմվածքները ավելի տխուր են :

«Ցանկապատը» ժողովածուից

Ցանկապատը

Առաջադրանքներ.

• Բառային աշխատանք —
• շևակալել-?
• անձնապաստան-Ինքնահավան, իր մասին մեծ համարում ունեցող, գոռոզ
• ճգնել-ջանք թափել
• փթթել-Փարթամորեն աճե
• պճնած-?
• մացառ-Փշոտ թփաբույս
• աղշպանք-Բանգ
• արևկա-Արևոտ
• վետվետել-Թեթևակիորեն ծփալ՝ ալիքավորվել, թեթև՝ աննկատելի ալիքներով ծփալ
• արեգընդդեմ-?
• չուխա-Բրդյա նուրբ խավավոր գործվածք, մահուդ
• մաճ-Արորի կոթը, որից բռնելով մաճկալը վար է անում
• կանթել-Թևերը կողքերի վրա աղեղնաձև դնել՝ հենել
• չափար-Ցանկապատ
• մույկ-Մի տեսակ ոտնաման
• ժամհար-?
• գզիր-Տանուտերի կարգադրությունները կատարող պաշտոնյա, տանուտերի կատարածու
• վեգ-Բարակ ու տափակ փոքրիկ քար, որով խաղում են
• քոթուկ-Կոճղ
• Բնութագրիր Մինասին և Թևսին:

Մինասը շատ ագահ էր և այդ ագահությամբ կյանքում ոչմի լավ բանի  չի հասնի և ուզում էր որ այդ ամենը իրենը լինի իսկ Թևսը շատ խելոք մարդ էր :

• Ցանկապատը ի՞նչ կարևոր դեր խաղաց այս պատմվածքում:

Ցանկապատը կարևոր դրեր խաղաց այս պատմվածքում նաև կարլի է ասել գլխավոր դերը իրենն էր և հենց այդ ցանկապատից սկսեց այդ վեճ և վիրավորանքները մեկը մյուսի նկադմամբ:

Մխիթար Սեբաստացու օրեր — ամենամյա նախագիծ

 

 

 

 

• Ընթերցանություն — «Բոլոր ժամանակների Հայաստանը» գրքից «Մխիթար Սեբաստացի» գլուխը:

Ընթերցանության ընթացքում առանձնացնում ենք (պրեզենտացիայի ձևով).

1. վայրեր, տեղանուններ, որտեղ եղել է Մ.Սեբաստացին

Նյութը տես ՝ այստեղ

1. Մ.Սեբաստացուն բնորոշ որակներ, հատկանիշներ
2. Գործունեության ճյուղեր, որոնք ծավալել է Մ.Սեբաստացին

• Թարգմանական նյութեր — 1, 2, 3, 4, 5

Թարգմանություն` Լորդ Բայրոն Translation. Lord Byron

The famous English poet George Gordon (Lord Byron 1788-1824) lived for a time in Venice when he was forced to leave England for his debts.Many places in Venice are related to him, such as the Mocenigo Palace on the Grand Canal, where Byron lived from 1816 to 1819, with 14 servants, 2 monkeys, a fox and two mastiff dogs and where he composed the first songs of Don Juan. Querini Benzon Palace still on the Grand Canal, he met his last love, the eighteen year old Teresa Gamba Guiccioli, wife of the rich sixty year old Alessandro Guiccioli from Ravenna. The island of the Lido, where the great poet used to swim to visit the ‘old Jewish Cemetery, the perfect place for his romantic spirit.

The Doge’s Palace and the bridge which connects the Palace to the prisons. Whilst crossing the bridge he invented the name that made it famous all over the world, the bridge of Sighs, because of the sighs that those condemned would release on seeing Venice and freedom for the last time.

But probably the place in Venice which is more linked to the name of Lord Byron is the island of San Lazzaro degli Armeni, where he lived with a small community of monks.
Byron learned Armenian here and participated in the publication of an English-Armenian dictionary.

The memory of the great English poet is still alive in the community of monks and in fact in the small museum there is a room dedicated to him, with books that belonged to him and biographical texts.

Հայտնի անգլերեն բանաստեղծ Ջորջ Գորդոնը (Լորդ Բայրոն 1788-1824) Վենետիկում ապրել է մի ժամանակ, երբ ստիպված էր եղել Անգլիա մեկնել իր պարտքերի համար:Վենետիկում շատ վայրեր են կապված նրա հետ, ինչպիսիք են Մեծ ջրանցքի վրաՄոկենիգո պալատը, որտեղ Բայրոնը ապրել է 1816-1819 թվականներին, 14 ծառայող, 2 կապիկ, մի աղվես եւ երկու մաստֆրիտ շներ, եւ որտեղ նա կազմեց Դոն Խուանի առաջիներգերը .Քուերենի Բենզոնի պալատը մնացել է Մեծ Ջրանցք- ում, նա հանդիպել է իր վերջին սիրուն, Ռավեննայից հարուստ վաթսուն տարեկան Ալեսսանդրո Գիչչիոլի կնոջը, 18-ամյա Տերեսա Գամբա Գիչչիոլին:Լիդոյի կղզին, որտեղ մեծ բանաստեղծը լողալ էր սովորել «հին հրեական գերեզմանատուն, իր ռոմանտիկ ոգու կատարյալ վայրի համար»:Դոգի պալատը եւ կամուրջը կապված է պալատին բանտերին: Մինչեւ կամուրջը անցնելը նա ստեղծեց այն անունը, որը հայտնի դարձավ աշխարհով մեկ, այն բանի համար, որ վախեցած կամուրջը, որը դատապարտված էր, ազատվելու էր Վենետիկի տեսնելու և վերջին անգամ ազատության համար:Բայց, թերեւս, Վենետիկում, որն ավելի շատ կապված է Լորդ Բայրոնի անունով, Սան լազարո դերլի Արմենի կղզին է, որտեղ նա ապրում էր մի մզկիթների փոքր համայնքի հետ:Բայրոնը այստեղ սովորել է հայերեն եւ մասնակցել է անգլերեն-հայերեն բառարանի հրատարակմանը: Մեծ անգլերեն բանաստեղծի հիշողությունը դեռեւս կենդանի է մոնղոլների համայնքում, իսկ իրականում փոքրիկ թանգարանում կա իրեն նվիրված մի սենյակ, նրա համար պատկանող գրքերը եւ կենսագրության տեքստերը:

• Անուններ — ինչ կապ ունեն այս անունները Մ.Սեբաստացու և Մխիթարյանների հետ:

Հայր Պզտիկյան

Արշակ Չոպանյան

Րաֆֆի

Թոմաս Մուր

Ջորջ Բայրոն

Նապոլեոն Բոնապարտ

Չեխական գրականությունից

 

Կարել Չապեկ — 1890-1938թթ.

Գիտական ֆանտաստիկա, երգիծանք

 

Թռչունների հեքիաթը

Այս պատմությունը նման է մարդկանց զրույցի :Կարծում եմ , որ թռչունն ասելիք ուներ  մարդկանց, որն արտահայտում է իր և աղվեսի  զրույցի  ժամանակ: Հեղինակի խոսքով  ճնճղուկները շատ լավ են երգում բայց կարծես շատ փոքրիկ ուղեղ ունեն քանի , որ նա իր ճնճղուկ ընկերոջ հիմար արարքների մասին պատմեց աղվեսին մեծ ուրախությամբ:

Արքիմեդի մահը

Իմ կարծիքով Լյուցիոսը շատ սխալ էր քանի , որ նա ստիպում էր  ,որ Արքիմեդը իրենց հետ համագործակցի և իրենք տիրանան  ամբողջ աշխարհին:Նաև կվերլուծում եմ Արքիմեդի խոսքը , որ շատ ճիշտ է ՝

Մե՜ծ կայսրություն, ― մռթմռթոցով կրկնեց Արքիմեդը։ ― Փոքր շրջագծեր, թե մեծ՝
միևնույն է, դա կլինի միայն շրջան, որը իր սահմանն ունի. առանց սահմանների ապրել,
միևնույն է, չեք կարող։ Կամ գուցե դու կարծում ես, թե մեծ շրջանը փոքրից կատարյա՞լ է։
Կամ որ դու կլինես ավելի մե՞ծ երկրաչափ, եթե մեծ շրջան գծես։

Այո կլինեն մեծ կամ փոքր շրջագծեր միևնույն է դա ընդհամենը սովորական շրջան է որը ունի մի մեծ սահման և այդ ասհմանները ոչ ոք չի կարող անցնել:Երբեք չպետք է , տարբերություն դնել մեծ և փոքրի միջև և  մեծը երբեք կատարյալ չի լինում ինչպես:

Պրոմեթեոսի պատիժը

Պրոմեթեոսը հետին միտք չուներ և ուզում էր անշահախնդիր իր ժողովրդին ծառայել:Նա այդ կրակի օգտագործելու ձևը սովորեցնելով բոլորին օգնում էր , որ նրանք տաքանաք , ուտելիք պատրաստեն և այլն :Նրանք շատ սխալ վարվեցին Պրոմեթեոսի հետ նրանք միայն մտածում էին իրենց մասին և չէին ուզում , որ իրենց ունեցածը կիսեին հասարակ ժողովրդի հետ:

Փոքրիկ առակներ

Կոճղ
Ինչո՞ւ չեն ասում. «Արժանապատիվ կոճղ»։

Իմ կարծիքով կոճղը շատ ինքնասեր և փնփնթան էր քանի , որ նա ուզում էր , որ իրեն ասեն արժանապատիվ կոճղ բայց չգիտեմ ինչու էր ուզում  այդպես կոչել իրեն նա մի մեծ գործի չի անում բնության մեջ:

Փտում
Ես էլ եմ քայլում ժամանակի հետ։

Այո բոլորս էլ քայլում ենք ժամանակի հետ և ժամանակի մեջ տեղի է ունենում այն ամենը որին մենք չեինք սպասում և շատ շուտ է անցնու այդ ժամանը :

Հայելի
Մարդը լոկ իմ պատկերացումն է։

Այո հայելի ամեն ինչ պատմում է քո մասին երբ  դու հայելու առաջ ես ՝ քո գեղեցկություն և քո հոգու մասին դա երևում է քո դեմքի դիմագծերից:

Խոզ և մարգարիտ
Բը՜ռռ։ Այս ի՞նչ են լցրել իմ կեղտաջրի մեջ։ Սա ի՞նչ խոզություն է:

Խոզը իր խոզությունը չէր նկատում միայն  նկատում էր ուրիշների արածը և փնփնթում թե ինչու են իր կեղտաջրի մեջ մարգարիտ  թափել այս

Ասացվածքը .Խոզին դրեցին գորգի վրա գլորվեց ընկավ ցեխաջրի մեջ, այս ասացվածքը համահունչ է առակի հետ:

Երկրի կառավարիչ
Ես հայրենիքի սիրո շլացուցիչ օրինակ տվի. երեք հարյուր հազար մարդու ստիպեցի
իրենց կյանքը զոհաբերել նրան։

Առաը ուզում է ասել  , որ երկրի  կառավարիչը ինքնասեր էր ստոր , եսասեր և մտածում էր իր մասին , ինքը իրեն զոհաբերելու փոխարեն զոհաբերում է իր ժողովրդի կյանքը:

 

Յարոսլավ Հաշեկ — 1883-1923թթ.

Երգիծաբան

 

 

Ապուր աղքատ երեխաների համար

Իշխան Ռոբերտը շատ մեծ բարեգործություն արեց աղքատ երեխաների համար կատոֆիլով ապուր պատրաստեց բայց ինձ այն պահը դուր  չեկավ երբ իշխանը ասում էր , որ իր համար Աստծուն աղոթեն և եթե ինչոր բան ես անում կիսատ մի թող և մի թող , որ քո փոխարեն ուրիշը անի ինչպես իշխան Ռոբերտը արեց նա կիսատ թողեց իր բարեգործությունը և գնաց հանձնարարելով այդ ամենը գյուղապետին և ոստիկանին:

Նար-Դոս.

«Ես» պատմվածքը և կատարել առաջադրանքները:

• Գրիր հետևյալ բառերի բացատրությունը.
• սկեպտիկ-ամեն ինչի կասկածող՝ ամեն բանի քննադատաբար վերաբերվող մարդ:
  Կասկածամիտ մարդ:
• նորաբողբոջ-նորահայտ, նոր, թարմ:
• կենսաթրթիռ-Որի մեջ կյանքը թրթռում՝ եռում Է, կյանքով լեցուն, կենսուրախ:
• կարեվեր-Ծանր վերքեր ստացած՝ հասցրած:
• լակոնիկ-Կարճառոտ
• անարգել-Անարգանք հասցնել մեկին, վիրավորել, անպատվել:
• անհագուրդ-Անհագ
• կայծակնահար-Կայծակից զարկված՝ խփված, շանթահար:
• Բնութագրիր տղային, արդարացրու, հետո մեղադրիր:

Արդարացում.

Տղան շատ էր սիրում աղջկան  և տրվել էր իրեն :Ինչպես ասվում է գրքում երբ դեռ իր հետ էր տղան արծիվ էր ՝ հոգով ու  մտքով բարձեւնքներում սավառնող բայց երբ աղջիկը դավաջանեց իրեն նա դարձավ թևերը կտրած մի խեղջ ճնճնղուկ :

Մեղադրում.

Տղան այդքան սիրու էր աղջան բայց թողեց , որ նա հեռանա իրենից :Աղջկա դավաճանելու հետո նա չպետք է թողներ աղջկան  այլ պայքարել հանուն իր սիրո:

• Բնութագրիր աղջկան, արդարացրու, հետո մեղադրիր:

Մեղադրում

Նա տեսնում էր , որ տղա այդքան շատ է սիրում իրեն բայց նա գնաց և ուրիշի հետ ամուսնացով և վերջու էլ նա տղային ցավեցնելով նամակե ուղարկում ՙՙԱմուսնացա՚՚

• Ինչ կպատասխանես պատմվածքի վերջում տրված հարցին:

«Նա» պատմվածքը ,կատարել առաջադրանքները:

• Բացատրիր հետևյալ բառերը :
• անհուն-անծայլ
• ականակիտ-Վճիտ, հստակ, մաքուր
• անբռնազբոսիկ-բնական
• սիրակեզ-սիրավառ
• ընկղմվել-մխրճվել, թաղվել
• անանց-չվերջացող
• պարուրել-պատել
• տրուբադուր- թափառող բանաստեղծ
• հրացայտ-Կրակի նման վառվռուն
• անձեռակերտ-ձեռքով չշինված
• ծնրադրել-Աղոթքի՝ աղերսանքի ևն համար ծունկի գալ՝ չոքել
• Քո կարծիքով ով կամ ինչն էր հերոսների բաժանման պատճառը (հիմնավորիր):

Իմ կարծիքով բաժանման պատճառը Ջուլետան էր քանի , որ նա իրենց միջը դնում էր հարուստ և աղքատ տարբերությունները:

• Քեզ համոզու՞մ է պատմության այսպիսի ավարտը. պատասխանդ պատճառաբանիր:

Որովհետև , ով վերևում է նա բոլորին ներքևից է  նայում բացի իրենից նա իրեն բարձր էր դասում այդ իսկ պատճառով նա պատժվեց:

• Համաձա՞յն ես պատմվածքի վերջաբանում ասված մտքի հետ, ինչու՞:

Այո կան մարդիկ , որ իրենց միայն երևում եմ պատկերացնում և չեն մտածում , որ կգա մի օր , որ իրենք կիջնեն ներքև և իրենց փոխարեմ մի ուրիշ մարդ կլինի , ով արժանի է :

• Վերև — ներքև — ի՞նչ է դա քո պատկերացմամբ (ստեղծագործական աշխատանք):

Վերև — ներքև՝  սխալ է ասված .ես մարդկանց չեմ դասում վերև -ներքև-ով  քանի , որ բոլոր մարդիկ էլ հավասար են :Ճիշտ է չար ու բարի մարդի կան, բայց դա վերև — ներքև տանելու խնդիր չէ : Եթե մարդ չար է , եսասեր, նշանակի նա հենց այդպիսին պետք է  լինի, նրա ճակատագիրն է այդպիսին: Սակայն կարծում եմ, որ մարդիկ կարող են լինել բարի, չար, սակայն դա իրենք պետք է գիտակցեն և կարողանան աշխատեն իրենց վրա:

Հրանտ Մաթևոսյան

«Ծառերը»

Առաջադրանքներ.

• … լա՛վը չես, մեջդ վրեժ չկա: — Մեկնաբանիր:

Չեմ կարծում  , որ  չարություն  ու դաժանություն երեխայի մեջ սերմանելով երեխան վախ թե ուշ նույն դաժանությունը և չարությունը նա նաև իր մոր դիմաց կշրջի:

• Ավելացրու քո առանձնացրած միտքը, առաջարկիր քննարկել:

Լա՛վը չես, խեղճ ես, լավը չես, զավա՛կս, որդիս, առաջնեկս, իմ հույսս, իմ թանկս, լա՛վը չես, մեջդ վրեժ չկա: Քո պապ ու իմ հեր Իշխանը արնագույն պուճուր մի ձի ուներ, էնքան պուճուր, որ բանակ չէին տարել ասում է, չարությունից պայթում էր՝ որ մի ձի իրենից առաջ էր ընկնում: Հևում էր, թոքերը շխկշխկում էին, քթերից կրակ էր թռչում — իր պուճուր տեղով տրաքում էր չարությունից:

• Ինչպիսին են քեզ տեսնում ծնողներդ (պատում, ռադիոնյութ կամ տեսանյութ):

Իմ ծնողները ինձ շատ լավ են վերաբերվում , շատ են սիրում մշտապես հարգում են իմ կարծիքը իմ խոսքը հետևաբար ես էլ շատ եմ սիրում իմ ընտանիքը տատիկիս ծնողներիս և քույրիկիս:

«Հացը»

Առաջադրանքներ

Առաջին հատված — 4-8 էջ

• բացատրել բառարանի օգնությամբ —

քիվ-

սայթաքել-սղալ

գուրգուրանք-շոյել

գողունի-գողացված

նիրհ-քուն

ակ (ակունք)-անցք

տիղմ-ցեխ

կլանչոց-շան հաչոց

կածան-ճանապարհ

խաշամ-աշնան տերև

• երեք բառով բնութագրեք հերոսին՝ հիմնավորելով տեքստից դուրս բերած կտորներով

Տղաին  շատ էին սիրում իր ծնողները և հորեղբայրը բայց նա ալարկոտ և ամբան էր նա չէր ուզում իր ծնողների օգներ  միայն ուզում էր գիրք կարդալ բայց ,որն էլ իրականում չէր կարդում ուղակի նայում էր գրքին :Նա չեր ուզում գնալ իրենց խոզերը գտնել բայց երբ տեսավ , որ հայրը նեղանում է իրենից գնաց որը երևում է այս հատվածում ՝

— Եթե քեզ մի բան խնդրե՞մ։
Ես գիտեի, թե ինչ է խնդրելու հայրիկը, բայց հարցրի.
— Ի՞նչ խնդրես։
Եվ շատ մեծ ամոթ էր, որ գիտեր, սակայն չիմանալու էի տալիս նրա խնդրանքը։
— Մեր խոզերը Պարզ բացատում տեսնող է եղել,— ասաց իմ հայրիկը։
— Ո՞վ է տեսել,— հարցրի ես։
— Անտառապահը։
— Ե՞րբ է տեսել,— հարցրի ես։
— Երեկ իրիկուն։
Ես կարողացա չհարցնել՝ «ինչո՞ւ է տեսել»։ Ես հարցրի.
— Պարզ բացատը որտե՞ղ է։
— Դու կարծեմ լավ գիտես, թե որն է Պարզ բացատը։
— էն հեռո՞ւն։
Նա չպատասխանեց, և ես հասկացա, որ նա ինձանից մի քիչ նեղանում է։ Ես հարցրի.
— Ուզում ես գնամ գտնեմ բերե՞մ մեր խոզերը։
— Ես ոչինչ էլ չեմ ուզում,— ասաց նա։

— Մեր խոզերը Պարզ բացատում տեսնող է եղել, հետո՞,— ասացի ես։
Առանց պատասխանի նա շուռ եկավ գնալու։
— Լավ,— ասացի ես,— կգնամ։ Բայց եթե էնտեղ չլինեն՝ ի՞նչ անեմ։
— Չգիտեմ։
Նա իրոք նեղանում էր, որովհետե ինքը չէր կարող փնտրելու գնալ, իսկ ես տալիս էի ալարկոտ անբանի հարցեր։
— Ներողություն,— ասաց նա,— գիրքդ կարդա, ներողություն։
— Լավ,— ասացի ես,— հետքերը կգտնեմ, հետքով էլ իրենց կգտնեմ։

• գտիր կերպար-պատկեր հակադրություններ կարդացածդ հատվածում

????

• նկարագրիր անտառի շնչառությունը

Երկրորդ հատված —

• Մի քիչ դժվար էր ուտվում, որովհետև ես չէի գնացել խոզերը փնտրելու, բայց ես ուտում էի: …Նրա մաքուր հայելու մեջ ես տեսա իմ կուշտ ու հիմար դեմքը, բայց շատ էի ծարավ, կռացա ջուր խմելու: — Այս տողերից կարելի եզրակացնել, որ տղան՝ (ընտրիր մեկ կամ ավելի տարբերակ, հիմնավորիր)

ա) միամիտ էր

բ) եսասեր էր -եսասեր էր քանի , որ նա իր սենյակից բացի ուրիշ տեղ չեր տեսնում նա դուրս չեր գալիս որպեսզի իրենց խոզերին գտնի և չեր ուզում իր ծնողներին գոնե մի քչիչ օգներ։

գ) թուլամորթ էր

դ) անկուշտ էր

ե) անպատասխանատու էր-անպատասխանատու էր քանի ,որ նրան հայրը ուղարկեց որպեսզի խոզերին գտնի նա գնա բացատ  լսեց խոզերի ձայնը բայց արդեն հասել էր տան մոտ և չուզեց ետ դառնալ ու այդպես էլ տուն եկավ։

զ) վախկոտ էր

է) խելացի էր

• — Դու գիրքդ կարդա — այս արտահայտությունը օգտակա՞ր խոսք է, թե վնասակար. ինչու՞:

Օգտակար է քանի ,որ գիրքը մարդուն տալիս է  հարստացնում է բառապաշարը  ,մտքի զարգացում և զարգացնում է գեղագիտակն մտքը։

• Ինչու՞ է պատմվածքի վերնագիրը «Հացը»:

????

• Ստեղծագործական աշխատանք. թեմա՝ Ես արժանի եմ իմ ընտանիքին, ընտանիքս էլ՝ ինձ:
• Ես արժանի եմ իմ ընտանիքին քանի ,որ Աստված ստեղծել է ինձ հենց իմ ընտանիքի համար,ընտանիքսել ինձ է արժանի քանի ,որ մեր ընտանիքում չկա մեծ ու փոքր հասկացություն ,բոլորը միմյանց հետ համերաշխ են և կարծում եմ ընտանիքի սիրո և համերախշության գրավականը դա հարգանքն է միմյանց հանդեպ։

Ամերիկյան պատմվածքներ

 

Մարկ Տվեն — 1835-1910թթ.

Պատմվածք լավ տղայի մասին

Այո ես էլ եմ կարծում, որ Ջեյկոբը փոքր֊ ինչ «ցնդած է»:Նա  հավատում էր այդ գրքերին, հավատում այն օրինակելի տղաներին, որոնց մասին պատմվում էր դրանց մեջ բայց ՝գրքի մեջ գրված պատմությունները սուտ են : Ճիշտ է բոլոր լավ մարդիկ էլ շուտ են մահանում: Ջեյկոբին այդ պատմվածքներ խառնում էին և իր մտքերը տանում էին ուրիշ տեղ:Նա շատ էր ուզում նմանվել այդ տղաներին բայց միշտ  ընկնում էր անհարմար դրության մեջ, միևնույն է նա ետ չեր կանգնում:Ես չեմ սիրում այն մարդկանց , ովքեր փորձում են նմանվել ինչ որ մեկին :

Հետաքրքրասեր Բեսսին

Բեսսին լավ աղջիկ է նա չարաճճի չէ հակառակը խելացի է և շատ խորն է մտածում,  նրան միշտ տանջում է մի հարց ՝ ինչո՞ւ:Բեսսին շատ հարցեր էր տալիս իր մայրիկի նաև տալիս էր անիմաստ հարցեր:Չեմ կարողանում պատկերացնել ոնց մայրը չեր հոգնում միշտ պատասխանելուց . Բեսսին այնքան հարց էր տվել , որ  մայրը  արդեն իրեն լավ չեր զգում :Կարծում եմ , որ բոլոր հետաքրքրասեր  երեխաներն էլ շատ հարցեր են տալիս բայց ոչ այդքան , որքան տալիս էր Բեսսին:

 

 

Օ’ Հենրի — 1862-1910թթ.

 

 

 

 

Մոգերի ընծաները 

Շատ հետաքրքիր պատմվածք է : Ինչպես պատմվածքում էր գրված ՝Դելլան գումար չուներ բայց սրտանց ուզում էր իր վերջին գումարով մի նվեր գնել Ջիմիի համար:Իմ կարծիքով կարևորը նյութականը չէ այլ մարդու ցանկությունն ու կամեցողությունն է և կարևոր չէ նվերի նյութական արժեքը , կարևոր է նվիրես աննշահն իր բայց իսրտե:

Վերջին տերևը

Ֆիլմ

Ջոնսին իրեն տրամադրել էր , որ պետք է ինքը մահանա և հաշվում էր ծառի տերևներ ինքը իր կյանքը կապել էր այդ ծառի հետ ու կարծում էր եթե  վերջին տերևը ընկնի ուրեմն իր շունչը կփչի: Իսկ իրենց հարևան ՝Բերմանը իմ կարծիքով այնքան էր սիրում Ջոնսին , որ այդ հիվանդությունը վերցրեց իրեն և երբ մնացել էր վերջին տերևը , որը մի քանի  օր քամու ուժին  դիմադրել էր, ու երբ արդեն Ջոնսը լավացել էր  հենց  այդ գիշերը տերևը ընկավ և Բերմանի շունչը փչեց:

 

 

 

Քլիֆորդ Սայմակ — 1904-1988թթ.

 

 

 

Գյուղի Խենթը 

Կարծում եմ, որ գյուղացիները ճիշտ էին դրել այդ մարդու անունը քանի , որ նա իսկապես խենթ էր բայց լավ իմաստով: Նա այդ ամենը այնքան շատ էր սիրում , որ կարողանում էր պատկերացնել թե  կոկոնը ինչպես է բացվում և վերածվում մի հիասքանչ  ծաղկի , տեսնում էր  , թե  ինչ է կատարվում հողի մեջ, տեսնում էր թե  ինչպես է   խատուտիկի ցողունը մտնում հողի մեջ և դառնում արմատ և այսպիսի խենթություններ : Այդ խենթ մարդը կարծում էր , որ ինքը հանճար է , և դա այդպես էր, որովհետև շատ քչերը կարող են այդպիսի զգայուն և մտքի թռիչք ունենալ:

 

 

Ռոբերտ Յանգ — 1907-1998թթ.

 

 

 

 

Հարբած հողը

Պատմվածքի իմաստն այն էր, որ մարդիկ չպետք է ասեն նա շատ ունի ես քիչ ունեմ  այդ ամենը տալիս է Աստված և եթե իրեն տրված է քիչ ուրեմն նա արժանի է դրան : Նավապետը այդքան շատ փող ուներ բայց մեկ է նա ավելի ու ավելի էր ուզում ունենալ ,  նույնիսկ ուզում էր , որ ուրիշներիննել իրնը լինի մի խոսքով ագահ նավապետ էր:

Թարգմանչաց տոն — գրաբարյան օրեր

Առաջին փուլ.

• Ինչ տոն է Թարգմանչաց տոնը

Սուրբ Թարգմանչաց տոնը  հայ ժողովրդի ազգային-եկեղեցական տոներից է:

Տոնը  նշվում  է 2001 թ-ից  Սուրբ Խաչի տոնի չորրորդ կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը։ Խորհրդանշում է հայոց գրերի գյուտը: Աստվածաշնչի առաջին հայերեն թարգմանությունը (405–408-ին և 430-ական թթ) ՝  և այնքան կատարյալ, որ ֆրանսիացի գիտնական Լա Կրոզը (1661–1719 թթ.) այն համարել է «Թարգմանությունների թագուհի»:Առաջին նախադասությունը, որ թարգմանվել ու գրվել է հայերեն՝ «Ճանաչել զիմաստություն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարո», Սողոմոն Իմաստունի «Գիրք առակաց»-ից է:

• Թարգմանական գործի կարևորությունն ու նշանակությունը հայ ժողովրդի կյանքում

Թարգանական գործի նշանակությունը հայ ժողովրդի կյանքում  նպատակ ուներ հանել երկիրը հունական ազդեցությունից, հիմնել ՝ հայկական դպրոցներ, թարգմանել հիմնական հոգևոր և աշխարհիկ գրականություն, հայկականացնել եկեղեցական ծեսերն ու հիմնել ինքնուրույն հայալեզու դպրոց։

• Հայ առաջին թարգմանիչները և նրանց թարգմանությունները

Աստվածաշնչի գլխավոր թարգմանիչներն էին ՝

Սահակ Պարթևը, Հովսեփ Պաղնացին, Կորյուն Սքանչելին, Ղևոնդ Անանդեցին և Հովհաննես Եկեղեցացին։

Հայ առաքելական եկեղեցին «Սրբոց թարգմանչաց վարդապետացն մերոց» անվան ներքո տոնում է վեց թարգմանիչների՝

Մեսրոպ Մաշտոցի, նրա ավագ ու կրտսեր աշակերտների՝ Եղիշեի, Մովսես Խորենացու, Դավիթ Անհաղթի, ինչպես նաև Գրիգոր Նարեկացուև Ներսես Շնորհալու հիշատակը

Սուրբ Թարգմանչաց տոնի նշման ժամանակացույցը՝ ըստ տարիների

• 09 հոկտեմբերի 2010
• 08 հոկտեմբերի 2011
• 13 հոկտեմբերի 2012
• 12 հոկտեմբերի 2013
• 11 հոկտեմբերի 2014
• 10 հոկտեմբերի 2015
• 08 հոկտեմբերի 2016
• 14 հոկտեմբերի 2017
• 13 հոկտեմբերի 2018
• 12 հոկտեմբերի 2019
• 10 հոկտեմբերի 2020
• 09 հոկտեմբերի 2021
• 08 հոկտեմբերի 2022
• 14 հոկտեմբերի 2023
• 12 հոկտեմբերի 2024
• 11 հոկտեմբերի 2025
• 10 հոկտեմբերի 2026
• 09 հոկտեմբերի 2027
• 14 հոկտեմբերի 2028
• 13 հոկտեմբերի 2029
• 12 հոկտեմբերի 2030

Երկրորդ փուլ

Ընտրել անուններից մեկը և ներկայացնել նրա կյանքը, գործունեությունը, արած աշխատանքը, թողած ժառանգությունը:

Ներսես Շնորհալի

Նյութը տես ՝ այստեղ

 

Երրորդ փուլ

Ներկայացնել ընթերցումներ ուսումնասիրած հեղինակի գործերից ռադիո կամ տեսանյութով:

ՀԱՆԵԼՈՒԿՆԵՐ

Կարդում ենք գրաբար

ՀԱՍԿՔ
Առն միոջ էին երկու որդիք: Մին ի նոցանէ յոյլ էր եւ սնափառ, միւսն (մեւսն)` վաստակասէր եւ հեզ: Եւ մինչ անդրանիկն ամբարտաւան զկծեցուցանէր յոխորտ բանիւք զսիրտ կրտսեր եղբօրն, լուաւ զայն հայր նոցա եւ արկ (էարկ) առակ մի այսպէս.
«Ի ժամանակի յորում հնձողք պատրաստէին զմանգաղս ի հունձս, մի ի հասկացն ամբարձեալ զգլուխ իւր ի վեր` սնափառութեամբ իւիք ծաղր առնէր զայլս` որոց գլուխքն խոնարհեալ կային յերկիր»:Յայնժամ ոմն ի նոցանէ խօսեցաւ եւ ասէ.
«Թէ էր քո գլուխ ատոք ի ցորեան` ոչ այնքան ի վեր ամբառնայիր զայն»:
«Ի սնամէջ խելապատակս լայնանիստ բնակէ հպարտութիւն»:

Ուսուցում Բարկութեան մասին

Ուսուցում Վրէժի մասին

Շարունակելի…

Մուշեղ Գալշոյան

«Ծիրանի ծառ»

«Օրն ավետյաց»

Առաջադրանք — Մանուկ Սողոմոնի նկարագիրը (կերպարի առանձնահատկությունները) «Օրն ավետյաց» պատմվածքում:

Մանուկ Սողոմանը  չեր սիրում տխրություն դրա համար էլ որբանոցում նա միշտ անում  էր այն ամենը որը կուրախացնի որբերին և նրանք կարծում էին , որ եթե Սողոմոնին տանեին հետ, Էջմիածին,  ապա այդ  ուրախությունը և զվարճությունը կանհետանար և բոլոր որբերը տխուր կլինեն :

«Մաղթանք»

Առաջադրանք — Առանձնացրու կարոտի նկարագրության հատվածը. փորձիր դու էլ նկարագրել կարոտի զգացումը:

Սողոմոնի կարոտը հանգրվան չուներ՝ ո՛չ ճամփա, ո՛չ բակ, ո՛չ դուռ, ո՛չ տուն։ Նրա կարոտը մի որբ երեխա էր՝ մոլոր չափչփեց Քյոթահիայի փողոցները, այնտեղ մնացած ընկերների հետքով, հետո աչքերը կախ կանգնեց.

Իսկ իմ դեպքում եթե ես ինչվոր մեկին շատ եմ սիրում և մի քանի տարի չեմ տեսնում ես նրան շատ եմ կարոտում չափից դուրս :Չափից դուրս ասելոց ուզում եմ ասել , որ ես կարող եմ այդ կարոտից հիվանդանալ կամ լաց լինել թուլանալ :

Կարոտ

Կարոտը շատ ուժեղ սեր է բայց այդ կարոտից կարող ես թուլանալ , լացել, հիվանդանալ:Քո ընկերները այդ ամենը չեն տեսնում այդ լացը ,թուլությունը այդ ամենը դու ներքուստ ես զգում :Նրանք չեն տեսնում թե քո հագում ինչ է կատարվում :Կարծես վառվում եմ ինչպես կրակը:Բայց դու պետք է ուժեղ լինես , որպեսզի այդ զգացմունքները քեզ չհաղթեն այլ դու պետք է ուժեղ լինես և լինես այնպիսին ոնց կաս ուժեղ `​, անվախ, զգացմունքների մկադմամբ երբեք չթուլանաս և գնաս առաջ ու միշտ հիշիր `մի թող , որ կարոտը քեզ ուտի : Ոչ ոք չի կարող այդ կարոտի տեղը լրացնել :Ոչ մեկ չի կարող քո հոգու բոցավառվող կարոտը հանգցնել նույնիսկ ջուրը:Այդ կարոտը կարող է հանգցնել միայն ,այն մարդը որին դու անչափ կարոտում ես :

 

«Դարուղի»

Առաջադրանքներ.

•  Ինչպե՞ս էր Կոմիտասը իրար կապում մարդուն և երգը. համամի՞տ ես նրա հետ, ինչու՞:
• Մեկնաբանիր վերնագիրը:

Դարուղի նրաշանակում է Լեռների միջով անցած ճանապարհ, որը կարող ես հաղթահարել միայն դժվարությամբ:

«Աղբրանց արուն մեջ քարերուն»

Առաջադրանքներ.

• Տխրությունն ինչպիսին պիտի լինի — ըստ իռլանդուհու, ըստ Վարդապետի, ըստ քեզ:

Ըստ իռլանդուհու տխրությունը դա կարոտ է:

Ըստ Վարդապետի քո տխրության մասին ոչ մեկ պետք է չիմանա միայն դու և քո տխրությունը:

Ես իմ տխրության մասին ոչ մեկին չեմ ասում բայց լինում են պահեր երբ հուզված ես և կիսվում ես ես քո ընկերներին հետ ու կարծես թե դու թեթևանում ես:

• Երաժշտությունն ինչ ազդեցություն է ունենում քեզ վրա:

Երաժշտություննը ինձ վրա աշխույժ և ուրախ տրամադրություն  է թողնում :

• Երաժշտության ունկնդրում-մեկնաբանում

Երբ լսեցի այս երաժշտությունը ես հանգստացա մտքերս գնացին շատ շատ խորը  , երբ փակեցի աչքերս և կարծես երկնքում լինեի և իմ դիմաց բացված էր կախարդական դարպաս , որը տանում էր  հեքիաթային աշխարհ ՝այնտեղ կայն շատ գեղեցիկ թռչուններ , երաժշտության վերջում  նոտաները ինձ  երկնքից իջեցրեցին ներքև դեպի լիճը , որ շատ խաղաղ և պարզ էր ,

Երգը իմ կյանքում

Երգը իմ կյանքի մի մասնիկն է :Ես ամենուրեք երգում եմ ,տանը, դպրոցում. .. Ես ունեմ շատ սիրելի երգերը , որոնք չեմ կարող թվել :Ամենա շատ սիրում եմ լսել Dua Lipa-ի կամ Rihanna-ի երգերը, քանի որ նրանց երգերում առկա է պարային ռիթմիկա և ես սիրում եմ այդ երգերի տակ պարել : Իսկ հիմնականում ես լսում եմ հիպ-հոպ, փոփ, և այլն նայած տրամադրության:

«Սպասում» պատմվածքը:

Առաջադրանքներ.

• Բացատրիր — վնգստում էր ցուրտը-ուժեղ ցուրտ էր

արևը ծխնելույզից պոկված կայծի պես հալվել-կորել էր անքեն ժպտաց-?

շալակել ուրիշի սապատը-ուրիշի դարդով ապրել

մտքից ծրարված զգացմունքներ-?:

• Պատմվածքից դուրս բեր Կոմիտասի մտորումները՝

1. ժողովրդի, նրա անցնելիք ճանապարհի մասին

«Մի քիչ սպասեմ»,- որոշեց ու հանդարտ սկսեց քայլել՝ փողոցի շրջադարձն ու ետ, շրջադարձն ու ետ, ուշադիր՝ փողոցով անցնող հատուկենտ անցորդներին։

Փողոցի շրջադարձից ելավ մի կառք՝ ոսկեգույն ծոպերով զարդարուն, և փողոցը լցվեց բոժոժների տաք ղողանջով։

2.օրվա ապրուստի և հագուստի մասին

«Տխուր բան է օրվա ապրուստ չունենալը,- մտածեց Կոմիտասը,- դա մարդու ծնունդի դեմ, բնության դեմ բան է։ Ամեն մարդ հանապազօրյա հաց պետք է ունենա՝ օդ շնչելու բնական իրավունքով, հագուստ ու կապուստ պետք է ունենա՝ իր մորթու գոյության բնական իրավունքով։

Արտահայտիր քո կարծիքը այդ մտքերի վերաբերյալ:

• … մարմնոք ապրելու փոխարեն ապրեի հոգով, ինչի համար ծնվել եմ, ինչի համար ամենքն են ծնվում… — ստեղծագործական աշխատանք՝ ինչի՞ համար եմ ծնվել, ինչի համար են մարդիկ ծնվում (6-8 նախադասությամբ):

Ծնվել եմ կյանքի համը զգալու համար, բայց ամենա առաջինը ես ծնվել եմ, որպեսզի իմ ընտանիքին ուրախություն և երջանկություն պարգևեմ :Ծնվել եմ սովարելու և լավ մարդ դառնալու համար.Մարդիկ ծնվում են որպեսզի ավելանա բնակչությունը և երկիր մոլորակում լինի բալանս, քանզի ամեն րոպե ինչ որ մեկը հեռանում է կյանքից իսկ նույն րոպեին ինչ որ մեկը լույս աշխարհ է գալիս .

«Ձայնիկդ ի հոգիս»

Առաջադրանքներ.

• Բացատրիր հետևյալ բառերը բառարանի օգնությամբ
•  չարխ- Իր առանցքի շուրջը պտտվող անիվ
• ոգեշունչ- Ոգևորությամբ լցված
• բարձրալուր-
• երփնազարդ-գունազարդ
• հարդ-Ցորենի գարու և այլ հացահատիկների ցողուններ
• ներբողել-չափազանց գովաբանել՝ փառաբանել
• դեգերել-Մտքով հածել, զանազան բաների մասին մտածեր, խոսել՝գրել
• սևեռել-Ուշադրությունը՝ միտքը որևէ բանի վրա կետրոնացնե
• ակնապիշ-աչքերը հառած՝ սևեռած
• ահյակ-Ձախ
• դուրալի-Դուրեկան, հաճելի
• դադրել-կանգ առնել
• դյութանք-Գրավչություն, հմայք, հրապույր
• մորմոք-Կսկիծ, մրմուռ
• Առանձնացրու այն հատվածը, որտեղ Կոմիտասը մտորում է ծովերի և առուների ջրերի մասին. ինչպես է դա արտացոլվում մարդու կյանքում:

«Նոր ծնված ջրեր են թափվել ծով,- մտածեց Կոմիտասը։ — Առուները խաբել են սարերի նորածին ջրերին,- ավելացրեց,- առուները իրենց ոլոք գնացքի ու կանաչ ափունքի մեջ սարերի ջրերին մոլորել են՝ բերել-նետել են գետերը։ — Եվ կարոտեց նրանց՝ սարերում ծնված ջրերին, և ցավեց,- ու գետերը կալել են նոցա, քշել ու թափել ծովը»։ Ալիքների մեջ նա որոնեց նորեկները և այդ փորձի համար ժպտաց․ «Ծովերի ալիքները խառնածին են, ջրերը՝ ծեր․․․ մի օրվա կյանք ունեցող սարերի ջրերը ծով հասնելուն պես ծերանում են․․․ լեռներում ծնված ջրերի տարիքն ու գույնը խեղդվում են ծովում»։ Արևմուտի ժամն էր, ալիքները հյուսում ու քանդում էին իրենց խուճուճ ստվերները, ալիքները ծովի հատակն էին սուզում բուռ-բուռ կարմիր արև, և օրը մարում էր ծովում։ Շոգենավը սահում էր, ձգում ջրադրոշմ պոչը՝ գըզգըզված, ալեկոծ ու աղմկոտ, և աղմուկի միջից Կոմիտասը զատում էր լեռներից քշված-բերված ջրերի բողոքը։ «Նոքա իրենց լեռներն են ուզում,- մտածեց Կոմիտասը,- ու կգնան իրենց լեռները,- և ուրախացավ մեկեն հայտնված այդ մտքից,- պալան-պալան կչվեն ու ամպ դարձած կնստեն լեռներին»։ Նա ջերմ-ջերմ նայեց ծովում բաբախող արևին․ լեռներից քշված ջրերի փրկիչը նա էր՝ բյուրապատկված, ալիքներին ձեռք մեկնած արևը։ «Եվ ծովում հանգչող արևից՝ հանգչող էս օրվանից մի բան ետ կգա,- միտքը շարունակեց,- գոլորշի դարձած մի օր այցի կգա որպես հիշողություն․․․

Մարդու կյանքում այդ ամենը արտացոլվում  է երկրի մասին հոգ տանելու , բնությունը ամգուր պալու , գետերը , լճերը և ծովերը չաղտոտելու  մեջ :

Վարդապետի վերջին խոսքը ինչպե՞ս կմեկնաբանես: Համեմատիր այսօրվա հայի հետ:

?????????

«Ձայն ամենայն հայոց»

Առաջադրանքներ — ամփոփում.

• Համեմատիր Կոմիտաս Վարդապետի կերպարը առաջին և վերջին գլուխներում:

Առաջին գլխում Կոմիտասը շատ տխուր  և խեղճ էր քանի, որ նա հեռանում է իր ընկերներից :Այն ընկերներից , որոնց հետ անցկացրել էր իր կյանքի մի մասը ,
Վերջին գլխում նա արդեն  հասնում է շատ հաջողությունների , աշխատում է , հավաքում  է ուսանողերի և կազմում խումբ. մեջբերում .Կոմիտասի խոսքը ՝«Եվ թող կամենա աստված, որ ամեն գավառից մեկը, գոնե մեկը ձայնեղ լինի, ու ես երգչախմբումս հայոց աշխարհի բոլոր կողմերից ձայն ունենամ»,- ցանկացավ Կոմիտասը .

• Գրքի ընթերցումից հետո կարո՞ղ ես  տալ Կոմիտաս-մարդու, Կոմիտաս-քաղաքացու և Կոմիտաս-երաժիշտի նկարագիրը:06.30.2010

????????????

• — Տի տանե՞ս ինձ հասցնես Դավթի կռվին… — Երգը՝ զենք (ստեղծագործական աշխատանք՝ առնվազն 6-8 նախադասություն):

Մեր հայոց լեզուն ու մեր հայրենիքը մենք կարողացել ենք պահել և պաշտպանել մինչև օրս, այդ ամենին մենք հասել ենք ոչ միայն զենքով այլ նաև երգով մեր ՝մարտական երգով  , մեր ֆիդայնները մարտի գնալուց առաջ երգում էին , եվ այդ երգը նրանց ուժ էր տալիս դառձնում էր անվախ քաջ և անմահ :Այո մենք պետք է երգով ապրենք և երգով արարենք , որովհետև այն մեր հաղթանակի առաջին գրավականներից մեկն է :

Գավրոշ

Կարդալ 1-4-րդ գլուխները.(առաջին մաս)

Առաջադրանքներ.

• Բացատրել բառերը բառարանի օգնությամբ.

անօթևան-անտուն

գթասեր- սիրով գթացող

կարեկցանք-ինչ որ մեկին հուսադրող

հորձանուտ-Հորձանք կազմող, հորձանք տվող

արվարձան-Քաղաքի տարածությանը մերձավոր ու քաղաքին հարող բնակավայր

արխուլ-

ձեղնահարկ-Ձեղունի և առաստաղի միջի հարկը

հեգնական-Հեգնանք պարունակող, որպես հեգնանք հանդես եկող

խեթ-Խոժոռ, խոլոր, խիստ

ստահակ-խարդախ, նենգ, վատ

աղերսալի-աղաչական

կափկափել-Բաբախել, իրար բախել

ածելի-շատ սուր բերանով դանակ, որով սափրում են երեսի և գլխի մազերը:

• Ի՞նչ է նշանակում փափուկ սիրտ, սառը օջախ, կտրել ճանապարհը: Այս դարձվածքների մեկական բաղադրիչով կազմել (կամ գտնել) այլ դարձվածքներ:

Փափուկ սիրտ- նեղացկոտ սիրտ

սառը օջախ-ընտանիքում  բոլորը սառն են իրար հանդեպ:

կտրել ճանապարհը — անցնել գնալ

 

սիրտը վկայել -նախազգալ , կանախագուշակել

օջախի ծուխը մարել-1.տուը քանդվել , կործանվել 2.օջախը հանգցնել շատ ծանր կորուստ ունենալ

ճանապարհի կեսից հետ դառնալ-գործը ավարտին չհասցնել , կիսատ թողնել

• Ինչպես կմեկնաբանես հետևյալ մտքերը.

Նա ոչ օթևան ուներ, ոչ հաց, ոչ կրակ, ոչ սեր, սակայն ուրախ էր, որովհետև ազատ էր:

Տղան ոչինչ չուներ և իր կյանքում չէր ունեցել և չէր տեսել նա  չգիտեր որ կրակ , հաց և սեր  կա:Ուրախ էր, որովհետև նրան թվում էր, որ ինքը ունի ազատություն , որը ոչ ոք չունի:

Եվ ցավալին այն էր, որ այդ տանը ոչ ոք չէր ժպտում:

Ընտանիքում բոլորը սառն են իրար հանդեպ և տխուր:

• Ի՞նչ հատկանիշներով աչքի ընկավ տղայի կերպարը այս հատվածում:

Աչքի ընկավ նրանով , որ նրան ընտանիքը չէր սիրում բայց նա ամսվա ընթացքում ամպայման այցելում էր նրանց:

Կարդալ 5-7-րդ գլուխները(առաջին մաս)

Բառային, տեքստային առաջադրանքներ.

• Գրել հետևյալ բառերի երկուական հոմանիշ բառարանի օգնությամբ.

արտասովոր-անսովոր

մռայլ-տխուր

խորհրդավոր-Գաղտնիքներ պարունակող, գաղտնիքներով պատված, առեղծվածային, անհասկանալի

ընդարձակ- լայնածավալ

ավերվել-քանդվել

հիվանդ-վատ առողջ

խարխուլ-ամրությունը կորցրած, քանդվելու աստիճանի հասած

ապաստան-Պատսպարան, որտեղ մարդ ազատ Է հալածանքից՝ հետապնդումից՝ պատասխանատվությունից

սողոսկել- Ներս սահել՝ թափանցել, ներս մտնել

քաջալերել-Խրախուսել, մեկին գովել

կկոցել-աչքերը կիսախուփ անել

նշույլ-Լույսի շող, ճառագայթ, ճաճանչ

խսիր-դալար ոստերից հյուսված կարպետ

մրմնջալ-Մեղմ ձայնով խոսել

վխտալ-կուտակվել

մոլեգնել-Կատաղել

• Կարո՞ղ ես բացատրել՝ ինչու՞ երեխաներն անմիջապես վստահեցին անծանոթին ու գնացին նրա հետևից:

Իմ կարծքով երեխաները գավրոշի մեջ ինչ որ բարի և հոգատարություն զգացին :

• Մեկնաբանիր Գավրոշի արարքը՝ դիտարկելով և դրական, և բացասական կողմից: Հիմնավորիր պատասխանդ:

Կարդալ 1-4 գլուխները .(Երկրորդ մաս)

Բառային, տեքստային առաջադրանքներ.

• Բացատրիր տրված բառերը բառարանի օգնությամբ.

խռովություն-Անհամերաշխություն, երկպառակություն, գժտություն

բարիկադ-Փակոց՝ պատվար, որ ապստամբները, կառուցում են փողոցներում զանազան մեծածավալ իրերից (տակառներ, գերաններ, քարեր ևն) փողոցային մարտերում հակառակորդից պաշտպանվելու համար

կրկնափեղկ-Կրկնակի փեղկ

ամայի-Բնակությունից զուրկ, անբնակ, անշեն

պարեկ-Փոքրիկ զինված ջոկատ

խուզարկել-Հետախուզել

հնոտի-Հնացած, հնամաշ

թափոր-Հանդիսավոր երթ

մահակ-Փայտե հաստ գավազան

սվին-Հրացանի ծայրին ագուցվող խոցող սառը զենք, շիշ

փակուղի- միայն մեկ կողմից մուտք ու ելք ունեցող փողոց

ներխուժել-Խուռն բազմությամբ ներս խուժել

պատնեշ-Բավականին բարձր ու երկար հողաթումբ

ապստամբ-Ապստամբության մասնակից

քաջալերել-Սիրտ տալ, սրտապնդել, հոգով ամրապնդել

խոչընդոտ-խանգարող հանգամանք

թոթվել-Թափ տալ

• Միաժամանակ ամեն տեղ լինելով՝ նա լցնում էր օդը: — Ինչպե՞ս կբացատրես այս նախադասությունը:

Ամեն տեղ նա լցնում էր օդը քանի որ շատ աշխույժ էր ուրախ նա երբեք վատը չեր մտածում նա բոլորին քաջալերում էր և այս արարքներով նա գրավում էր մարդկանց ուշադրությունը:

• Անդադար շարժում կար նրա փոքրիկ բազուկներում և անվերջ շարժում՝ նրա փոքրիկ թոքերում: — Տուր Գավրոշի հոգեվիճակի նկարագիրը:
• Մեծեր-փոքրերի ի՞նչ վեճ ուներ Գավրոշը. իսկ դու ի՞նչ հարցերում ես ընդվզում մեծերի դեմ:

Կարդալ 5-8-րդ գլուխները (Երկրորդ մաս)

Բառային, տեքստային առաջադրանքներ.

• Բացատրիր տրված բառերը բառարանի օգնությամբ. անխռով, ջանալ, կոկարդ, զարհուրելի, որոտ, ամեհի, երերալ, վեհ, ճաղատ, սոսկում, խանդավառ,
• Գավրոշն այս աշխարհի գործերի մասին ունեցած իր փորձից հասկացավ, որ Օվերնցին հարբած է: — Ի՞նչ կյանքի փորձ ուներ Գավրոշը:

Իմ կարծիքով բոլոր Գավրոշի նման թափառակաները ավելի մեծկյանքի փորձ նրանք ավելի ծանր ու դժվարի կյանքով են ապրում նույսնիսկ հացի խնդիրը լուծում ունեն մեծ դժվարությամբ քան նյութապես ապահոված մարդիկ :

• Ահա թե ծերությունից դողացողները ինչ են սովորեցնում նրանց, ովքեր վախից դողում են: — Ի՞նչ են սովորեցնում:
• Այս երկխոսությունը Գավրոշի բնավորության ի՞նչ գիծ է ի դերև հանում.

— Տամ քեզ իմ զենքը:

— Չէ, մեծ հրացանը տուր:

Ես կարծում եմ , որ մի դեպքում հնարավոր է որ Գավրոշը մտածում է , որ փոքր զենքով չի կարողանա հաղթել իսկ մեծով կարող է :Իսկ մյուս դեպքում կարծում է , որ ինքը արդեն մեծ է և կարող է մեծ զենքով կռվել:

Ավարտել վիպակը, որից հետո համեմատության համար կարդալ Հ.Թումանյանի «Գիքորը» պատմվածքը:

Միմիանց հետ համամատելու չէ քանի , որ Գավրոշը երեխաների ավելի շատ բան է սովորեցնում քան Գիքոր պատմվածքը :Ճիշտ է Գավրոշը թափառակն էր բայց նա շատ քանջ էր ուրախ և կամեցող իսկ Գիքորը շատ խեղճ , թույլ և ինքնափոփ ճիշտ է երկուսն էլ մահանում են վերջում  Գավրոշը պատերազմի ժամանակ բյաց Գիքորը սովամահ է լինում :

Այս երկու կերպարներին համեմատելուց հետո կարդացեք քաղբանտարկյալ Մհեր Ենոքյանի «Գիքորն ու Գավրոշը» հոդվածը. արձագանքեք հոդվածի ասելիքին հիմնավորումներով:

Ավ.Իսահակյան — բանաստեղծություններ

Կտակ

Առաջադրանքներ.

• Առանձնացրու այն խորհուրդը, որը քո համոզմամբ էլ ճշմարիտ է ու օգտակար. հիմնավորիր

Բոլոր խորհուրդներն էլ համոզիչ էին, բայց ամենա համոզիչը աս էր ՝

Մի՛ հավատար ստվերներին, հենվի՛ր միայն քեզ վրա,

• Առանձնացրու այն խորհուրդը, որը քո համոզմամբ բացարձակ օգտակար և կիրառելի չէ մեր օրերում. հիմնավորիր

Լսի՛ր, տղա՛ս, ինձ կթաղես անհայտ մի տեղ, աննշան,

Որ չիմանան, մարդիկ չգան՝ շիրմիս քարը գողանան:

• բանաստեղծությունը սովորիր անգիր
• այս բանաստեղծության մտքերից մեկը դարձրու ստեղծագործելու թեմա և շարադրիր մտքերդ

Անզղջալի առաջ գնա՛, ինչ որ լինի՛, թո՛ղ լինի

Կան չար մարդիկ , որ առանց զղջալու բոլոր անմեղ մարդկանց տրորում և անցնում են ,և իրենց վատ արարքից վատ չեն զգում , բայց լինում են նաև խելացի և բարի մարդիկ որոնք իրենց հույսը դնում են իրենց վրա և փորձում են լուծել իրենց խնդիրները ու կյանքի ուղին անցնելով աշխատում են հնարավորինս օգնել ու օգտակար լինել մարդկանց:

Դու անցորդի պես

Առաջադրանքներ.

• ինչպես ես հասկանում այս արտահայտությունները.

Ազա՛տ հայացքով նայի՛ր ամենին…

Իմ կարծիքով պետք է ցանկացած կյանքի իրավիճակիներին նայել շատ հանգիստ երբեք պետք չէ ոչ մեկին քննադատել և դու չգիտես եթե նույն իրավիճակում ինքդ լինես չգիտես ինչ կարող ես ձեռնարկել :

Սիրտըդ սրբազան վըշտով թաթախի՛ր…

Վիշտիդ համար ոչոքի  մի մեղադրիր, մի քննադատաիր ինքնուրույն գտիր խնդիր լուծումը:

Սիրիր, բայց սիրուն մի՛ լինիր գերի…

Կարծում եմ ցանկացած կյանքի իրավիճակում պետք չէ կուրորեն ոչինչի տրվել պետք  է միշտ միտքդ լինի արթուն:

Եվ մեռի՛ր աստղե – ոլորտների մեջ…

• Ո՞ր պատգամը կառանձնացնեիր՝ որպես կարգախոս. հիմնավորիր ընտրությունդ:

Սիրիր, բայց սիրուն մի՛ լինիր գերի…

Այս պատգամն  ընտրելով կարծում եմ ցանկացած կյանքի իրավիճակում պետք չէ կուրորեն ոչինչի տրվել պետք  է միշտ միտքդ լինի արթուն:

Լեռները դալար

Առաջադրանքներ.

• Աստղերն են երգում սրտիս խորքերում — ինչպե՞ս կբացատրես այս պատկերը

Սրտիս խորքերում լսվում է մի աստղային երգ:

• Հոգիս լցվում է գարնան բույրերով — ի՞նչ հոգեվիճակ է նկարագրված

Կարծում եմ բանաստեղծը այս բանաստեղծությունը գրելուց մտածել է գարնան  գույների և գարնան տրամադրության մասին:

• Ընտրիր բանաստեղծությունից մի երկտող, փորձիր բառերն այնպես փոխարինել հոմանիշներով, որ գեղագիտական արժեքը պահպանվի:
• բանաստեղծությունը սովորիր անգիր

Շղարշ ամպեր

Առաջադրանքներ.

• նկարագրիր՝ ի՞նչ տրամադրություն է գերիշխում բանաստեղծությունում.

Գիշերում է թախծոտ և տխուր տրամադրություն :

• յուրաքանչյուր քառատողից առանձնացրու տրամադրություն փոխանցող պատկերը.

Մռայլ ափին մենակ նստած`

Սիրտս անուշ կթախծի.

Եվ անուրջում միտքս թաղված`

Քունն աչերիս կհանգչի…

• մարդ-բնություն փոխհարաբերությունն ինչպիսին է բանաստեղծությունում.

Ինչպես նաև նշեցի բանաստեղծության մեջ հստակ երևում էր ինչպես էր մարդու տխրությունը փոխանցվում բնությանը:

• բանաստեղծությունը սովորիր անգիր

Սարոյանական ընթերցումներ

Դաշնամուր

• Ինչպիսի՞ն էր Բենի կերպարը. «իսկ ես չգիտեի… որ դու այդպիսին ես …» — ի՞նչ էր բացահայտել Էմմին տղայի մասին:

Էմմին  բացահայտել  էր , որ տղան  գերազանց նվագում է :

• Երբ մարդ փող չունի, զրկվում է շատ ու շատ բաներից, որոնք ունենալու իրավունքն ունի: Մի կողմից դա լավ է, բայց մյուս կողմից այնքան էլ լավ չի: Իրականում նույնիսկ ահավոր է: — Մեկնաբանիր այս միտքը:

Մարդ եթե գումար չի ունենում  չի կարողանում ինչ ուզում  է գնել ,բայց կան բաներ, որ գումարով  չես կարող  գնել:

• … Էմման ժպտաց նրան այնպես, ինչպես Բենն էր ժպտում իրեն: — Այդ ժպիտը դարձրեք խոսք:

Թռչող և աստղափայլ ժպիտ:

• Համաձա՞յն ես աղջկա վերջին մտորումների հետ. հիմնավորիր:

Այո համաձայն եմ . եթե մարդ սպասում է և երազում ՝ ապա ամպայման երազանքը իրականություն կդառնա:

Հինգ հասուն տանձեր

Վերլուծիր երեխայի հետևյալ դատողությունները.

• … ցանկապատից այս կողմ աճող տանձերն իմն են, եթե, իհարկե, կարողանամ նրանց հասնել:

Հնուց ասված ավանդույթ կա , որ եթե ծառի ճյուղերը սկսում են ցանկապատից դուրս աճել ուրեմն պտուղները անցորդինն էին լինում: Երևիթ է այդպես է մտածել տղան :

• Միայն ուտելու համար չէ, որ ուզում էի, դա բարբարողություն պիտի լիներ:
• Սա գողություն չի… Արկածախնդրություն էր սա:

Տղան գիտեր , որ իր արածը գողություն չէ :

• Վեց տարեկան հասակում դեպի տանձեր վազելը բազում դասական գեղեցիկ բաներ էր պարունակում:

Տղան արկածախնդիր էր:

• Կարծում էի, թե ավելի ողջամիտ պիտի լիներ, քանի որ երկար էր ապրել և ուսուցչուհի էր:

Տղան կարծում էր , որ ուսուսցչուհին պետք է լինի շատ խելացի ,կյանքիմաց և իմաստուն:

• Ի վերջո, դա գողությու՞ն էր, թե՝ ոչ:

Ոչ տղայի արածը գուղություն չէր պարզապես նա երեխա էր :

Գողացած հեծանիվը

• Պատմվածքից դուրս բեր այն հատվածը, որտեղ ներկայացվում է հեծանիվը վերցնելու պատճառը. արդարացվա՞ծ արարք է, ինչու՞:
• Եվ քանի որ ինքն արդեն ուրիշ էր և իր արարքը ամենևին էլ սխալ չէր հասկացվի, նա
  վերցրեց հեծանվակայանում սպասող բոլորովին նոր հեծանիվը և ողջ աշխարհի աչքի առաջ
  նստեց ու սլացավ:

Այդ արարք արդարացված չէ քանի որ այդ հեծանիվը իրենը չեր:

• Պատմվածքից դուրս բեր այն հատվածը, որտեղ նշվում է հեծանիվը լիովին իրենը համարելու պատճառը. վերլուծիր այդ հանգամանքը:
• -Սա որտեղի՞ց գողացար,- հարցրեց Ջոնին,-ինձ կարո՞ղ ես ասել:
  -Չեմ գողացել,- ասաց Այքը: – Միստր Յորքն է նվիրել ծնունդիս:

Նա խաբեց Ջոնին ,այդ հեծանիվը ոչ թե նվիրել էին իրեն այլ ինքն էր վերձրել:

• Տարբերություն կա՞ Այքի արած գողության և իրենից արված գողության միջև (երկու պատասխանի դեպքում էլ ասածդ հիմնավորիր): Իրավունք ունե՞ր զայրանալու:
• Այքին իրավունք չուներ հեծանիցը վերձնել քանի , որ այդ իրը իրնեը չի:

Պատերազմը

• Մեկնաբանիր վերնագիրը:
• Երեխաները անընդհատ մտածում էին, թե ինչպես  պատժեն Գերմանացիներին:
• Ի՞նչ է փոխվում քո մեջ, երբ լսում ես պատերազմի մասին:
• Ես երբ լսում եմ պատերզմի անունը սկսում եմ վախենա և պատկերացնում եմ ինչ  կլինի եթե թուրքերը հասնեն քաղաք:
• Թե ինչն եմ ատում, չգիտեմ: Բայց մի բան ատում եմ … — Պատերազմում ի՞նչն է ատելի (ստեղծագործական աշխատանք):

Պտերազմում ատելի  է, որ մարդիկ իրար հանդեպ չարանում են , դաժան են և դաժանությունը հասնում է այն աստիճանի , որ նույնիս երեխաներին սպանելու համար կանգ չեն առնում :